Irritant en veelvoorkomend: aften

Je kent het vast wel: ineens zo'n hinderlijk en vaak ook pijnlijk blaasje in je mond. Aften komen in drie verschillende vormen voor.  De meest voorkomende zijn ongeveer 2-5 mm groot. Ze zijn grijs-wit (soms geel) van kleur en er zit een rood plekje omheen. De tweede vorm zijn 1-3 mm grote zweertjes die op kratertjes lijken. En de derde vorm ziet er uit als plekjes met een geel beslag; zij hebben de grootte van een speldenknop.

Aanraken van de aften is pijnlijk. Meestal zitten ze op het slijmvlies van de wang of op het slijmvlies in de ruimte tussen de tanden en de wang, op de (binnenzijde van) lippen of onder de tong. Meestal zijn er geen andere klachten zoals koorts en voelt men zich er verder ook prima bij. Bij vrouwen treden aften nogal eens vlak voor de menstruatie op.

Hoe ontstaan aften?

Hoe en waarom aften precies ontstaan is onduidelijk. Er zijn verschillende theorieën. Mogelijk zou er een verband kunnen bestaan met de afweer, infecties, slechte mondhygiëne of allergieën.

Factoren die een rol kunnen spelen, zijn: 

• Besmetting met een virus of bacterie
• Emotionele stress of vermoeidheid
• Erfelijke factoren
• Beschadiging van het slijmvlies in de mond
• IJzer, vitamine- (met name vitamine B) of foliumzuurtekort
• Medicijngebruik
• Hormonale veranderingen
• Droge mond

Aften kunnen ook voorkomen bij de ziekte van Crohn, het Behcet syndroom en bij besmetting met HIV. Vrouwen zijn vooral vatbaar voor aften rond de menstruatie. Kinderen of baby’s die last hebben van koortsuitslag kunnen ook aften in de mond krijgen. Ongeveer één op de vijf kinderen krijgt wel eens aften.

Ze zijn vervelend, maar gelukkig wel bijna altijd onschuldig. De meest voorkomende vorm van aften geneest vanzelf binnen ongeveer twee weken en komt bij ongeveer 15-50% van de Nederlanders meerder malen per jaar voor.

Wat kan je ertegen doen?

Soms kan er sprake zijn van een overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen. Dat kan je in sommige gevallen op het spoor komen door in een dagboekje bij te houden wat je eet en doet en wanneer de aften optreden. Zo kan je de relatie tussen de oorzaak en het ontstaan van aften achterhalen.

Raak aften zo min mogelijk aan, want als ze kapot gaan verergeren de klachten. Niet pulken of bijten dus! Het ongemak kun je wegnemen door:

• Een middel tegen aften te gebruiken
• Goed te blijven poetsen, ook al doet het pijn
• Tandpasta met enzymen te gebruiken om uitbreiding van aften tegen te gaan
• Te koelen met ijsblokjes
• Pittig en zuur voedsel te vermijden, want dat werkt prikkelend
• Proberen stress en oververmoeidheid te voorkomen

Gewone aften gaan na een paar dagen tot weken vanzelf weer over. Wanneer de aften echter zeer pijnlijk, kan de huisarts een pijnstillend middel (lidocaïne) voorschrijven waarmee de aften kunnen worden aangestipt.

Heel soms gaan de aften gepaard met andere symptomen, zoals koorts, een ziek gevoel over zwellingen in de nek en/of mondbodem. In dat geval is het raadzaam om er mee bij de huisarts langs te gaan. Doe dat ook als de aften langer dan ongeveer twee weken aanhouden.

Voor dit artikel werkten we samen met Dokterdokter.nl en Gezondheidsplein.nl. Daar vind je nog veel meer artikelen over gezondheid, gecontroleerd door artsen en medisch specialisten.