Waarom 'niksen' nuttig is (en Amerikanen dat nog wel van ons kunnen leren)

Niksen. In de ogen van de Amerikanen zijn wij er sterren in. Na het Deense hygge (gezellig binnen cocoonen) en het Zweedse lagom (de kunst van precies genoeg) is nietsdoen wat Time betreft de nieuwste Noord-Europese trend die wereldwijd navolging moet vinden.

Het advies van Time om vaker te niksen is wel aan de immer bezige Amerikanen besteed, denkt RTL Nieuws-correspondent Erik Mouthaan. "Zeker in grote steden als New York moet je altijd iets doen. Mensen delen hun avonden hier in in tijdsblokken. Eerst een uurtje naar de sportschool, daarna een drankje doen, daarna uit eten, daarna naar het theater en daarna nog iets anders. Ze willen een plan en een schema hebben, zoveel mogelijk activiteiten in een dag proppen. Het is hier ook ongebruikelijk om uitgebreid te gaan tafelen zoals we dat in Nederland doen."

Mouthaan herinnert zich nog zijn eerste bezoek aan New York, lang geleden. "Ik stond naar een kaart te turen op straat. Een voorbijganger stopte om me te vragen waar ik heen moest. Toen ik antwoordde dat ik nergens heen moest, maar gewoon een beetje rond wilde lopen, keek ze me aan alsof ze water zag branden. Dat doelloze rondlopen – we zien wel wat we doen, we kijken wel waar we belanden – dat kennen ze hier niet."

Rondhangen doen de Amerikanen wel graag, maar niet zozeer thuis. "Dat doen ze dan op het strand of in het park. In steden wonen mensen dicht op elkaar, vaak nog met huisgenoten. Je kan niet de hele tijd thuis zijn, dus je zoekt andere plekken om te ontspannen."

Druk druk druk

Is niksen dan echt zo typisch Nederlands, zoals Time beweert? 'Geluksprofessor' – emeritus hoogleraar sociale condities voor menselijk geluk – Ruut Veenhoven denkt van niet. "Bijna alle culturen kennen rustdagen, en de behoefte aan tijd voor ontspanning en reflectie is universeel. Maar in samenlevingen met een hoog levenstempo, zoals Nederland, is het minder vanzelfsprekend om te niksen. Dan valt het meer op als je er tijd voor inruimt. Amerikanen hebben net als wij een hoog levenstempo, daarom zijn ze ook geïnteresseerd in dat geniks."

Niksen lijkt misschien nutteloos, maar het kan juist heel nuttig zijn, zegt Veenhoven. "Wie nikst, ontspant. Dat heb je vooral nodig wanneer je heel actief bent. In Nederland zijn we dat. Er is internationaal onderzoek gedaan naar het levenstempo van mensen, hoe druk ze zijn. Daaruit bleek dat mensen in vooral westerse landen, waaronder Nederland, een heftig levenstempo hebben. We zijn altijd druk druk druk. In het onderzoek werd onder meer gemeten hoelang het duurt om iets als een postzegel te kopen. Dat gaat in Nederland aanzienlijk efficiënter dan in een land als Indonesië. We lopen tamelijk hard. Ook in arbeidsuren zie je dat we meer aan het werk zijn. Met zo'n hoog levenstempo heb je het waarschijnlijk meer nodig om effectief te niksen dan in landen waar het allemaal langzaam gaat en niksen al vrij gebruikelijk is. Je kunt niet blijven rennen."

Briljante ingeving

Een ander voordeel is dat je makkelijker op nieuwe ideeën komt wanneer je even niets doet. "Je wordt er creatiever van. Zo merk je vaak dat als je even de kopjes staat af te wassen, je ineens een briljante ingeving krijgt. Als je even niks doet krijgen je gedachten de kans om af te dwalen en dan kun je op dingen komen die in de drukte van de dag naar de achtergrond zijn geraakt."

Juist types die helemaal geen rust in hun kont hebben, kunnen baat hebben bij niksen. "Als je het gevoel hebt steeds iets te moeten is het juist belangrijk om zo nu en dan even te ontspannen. Zeker als je echt gestrest bent. Je hebt ook mensen die een tamelijk hoog levenstempo hebben en daar toch relaxed bij functioneren, die hoeven niet per se een half uur per dag uit het raam te staren. Maar als je stressklachten hebt – en dat hebben nogal wat mensen – dan is het wel goed."

Niksen is zo simpel als niks doen. Zitten op een stoel en uit het raam staren. Maar echt helemaal niets doen kunnen we volgens Veenhoven niet. "Je hart blijft kloppen en je gedachten blijven aan de gang. Het is zaak om iets te vinden waarbij je gedachten kunnen afdwalen. Breien bijvoorbeeld vereist een zekere concentratie, maar geoefende breiers doen het semi-automatisch en hebben tijdens die activiteit ruimte voor andere gedachten. Speel je gedachteloos een spelletje op je telefoon, dan is dat ook een vorm van niksen. Net als mediteren. Alles wat je op de automatische piloot doet zonder aan werkzaken te denken, kan een vorm van niksen zijn. Zolang je er maar niet diep bij gaat nadenken of er een doel aan wilt geven."

Gaat niksen aanslaan in Amerika? Erik Mouthaan heeft er een hard hoofd in. "Je ziet wel dat er een behoefte is. Een paar jaar geleden was hygge het helemaal, dat zag je in alle artikelen en woonbladen. Nu is dit kennelijk de trend. De Amerikanen willen gewoon om de paar jaar een trend uit het buitenland adopteren met een klinkende naam. We zullen zien. Ik denk dat niksen hier pas écht een trend wordt zodra iemand een cursus 'leren niksen' aanbiedt à 300 dollar per uur. Misschien moet ik die zelf maar gaan organiseren."

Bekijk ook:

• Waarom zijn die laatste kilo's zo moeilijk kwijt te raken?

• 4 tips om gelukkig(er) te worden

• Healthy question: is het wel gezond om iedere dag te sporten?