Suikerverslaafd: wat al dat zoet met je doet

Het is dinsdagochtend. Je hebt de maandag overleefd, maar vandaag voel je je niet veel alerter. Zodra je op je werk arriveert is de koffieautomaat dan ook je eerste doel. Een kopje espresso met twee klontjes suiker en al snel heb je het gevoel dat je wakker wordt en dat je van alles kunt gaan doen. Dit effect kun je niet volledig afschuiven op de cafeïne in je koffie; de suiker heeft ook een grote invloed op je humeur en je energielevels. Het lijkt haast alsof je verslaafd bent aan suiker.

Zodra je iets zoets proeft, gaat er een signaal naar je hersenschors, het deel van je hersenen dat smaken herkent. De registratie van suiker triggert je beloningscentrum, dat dan dopamine afgeeft, een gelukshormoon dat ook wordt afgegeven bij drugsgebruik, seks, roken en lichamelijke inspanning. Het geeft je een gelukkig gevoel, dus is het geen wonder dat je méér wil. Het verlangen naar iets zoets wordt sterker naarmate de tijd verstrijkt, zodat het wel heel moeilijk wordt om dat koekje bij de koffie af te slaan.

Is suiker écht verslavend?

Er wordt veel gesproken over een zogenaamde suikerverslaving. Suiker zou minstens zo verslavend zijn als cocaïne, alleen veel makkelijker verkrijgbaar. Harde bewijzen hiervoor ontbreken echter, terwijl het tegenovergestelde wél kan worden aangetoond. Drugs zorgen voor permanente veranderingen in je hersenen, wat suiker niet doet. Bij drugs neemt het aantal dopaminereceptoren af, waardoor je steeds méér nodig hebt om hetzelfde effect te bereiken, wat bij suiker niet het geval is. Ook kun je stoppen met het eten van suiker zonder zware afkickverschijnselen.

Hierdoor is het misschien beter om te spreken over een voedselverslaving of verslavingsachtig eetgedrag. Maar hoe je het ook noemt, het verlangen naar zoetigheid wordt er niet anders van. Straks is het dinsdagmiddag en heb je er een lange werkdag op zitten. Het duurt nog zo lang tot je aan je diner kunt beginnen en je hebt nú zin in een zak drop.

Waarom is suiker ook alweer zo slecht?

Op zich is er niet zo heel veel mis met suiker. Het probleem is de manier waarop we ermee omgaan. Als je een appel eet, een bron van natuurlijke fruitsuikers, krijg je ook veel vezels en vitamine C binnen. Dit totaalpakketje zorgt ervoor dat de suikers op een goede en gecontroleerde manier door je lichaam worden verwerkt. Maar als je de appels perst tot appelsap, haal je de vezels weg en blijft er alleen suiker, water en vitamine C over. De balans is verstoord, en deze suiker wordt veel sneller opgenomen. Het grootste deel van de suiker die we binnenkrijgen is geraffineerde suiker, in een pure vorm waar geen vitamines of vezels meer bij zitten. Denk hierbij aan kristalsuiker uit suikerbieten, rietsuiker uit suikerriet of glucose-fructosestroop uit aardappelen en maïs. Suiker in deze vorm is het hoofdbestanddeel van veel snacks en tussendoortjes, zoals de zak drop waar je zo naar verlangt.

Terug naar de appel. In een glas appelsap zit al snel het sap uit vier appels, terwijl je nooit vier appels achter elkaar zou eten. Door het gebrek aan vezels krijg je niet het gevoel dat je vol zit, maar krijg je wél alle suikers binnen, die je lichaam vervolgens omzet en opslaat als vet. Ongeveer hetzelfde idee geldt voor drop; door het gebrek aan voedingsstoffen heb je niet het gevoel dat je vol zit, waardoor je maar door blijft eten en binnen no time de halve zak leeg hebt gegeten.

Nutteloze energie

Al die suiker levert natuurlijk bakken met energie, maar vaak doen we daar niets mee. Als je ervan uit gaat dat één gram suiker vier calorieën levert en de gemiddelde zak zoete drop 74 gram suiker per 100 gram drop bevat, moet je minstens 75 minuten fietsen met een flink tempo om de energie van die halve zak (150 gram) te verbranden. En laten we eerlijk zijn, daar heb je vast geen tijd voor. Al die energie waar niets mee wordt gedaan, wordt opgeslagen als vet, met overgewicht en misschien zelfs obesitas en diabetes type 2 als gevolg.

Een ander probleem is de schommeling in je bloedsuikerspiegel. De suiker geeft je eerst een soort boost, je voelt je energiek en gemotiveerd, maar al snel gaat dit over naar een suikerdip. Dan voel je je moe en krijg je veel zin in meer suiker, zodat je opnieuw die suikerboost kan beleven. En daarna gebeurt weer precies hetzelfde; je belandt in een soort neerwaarts spiraal.

Ontsnappen aan je suikerverslaving

Inmiddels is het wel duidelijk, die suikerverslaving is echt een probleem. Gelukkig zijn er allerlei manieren om ervan af te komen. Zo lees je in dit artikel van Dokterdokter allerlei tips om suikervrij door het leven te gaan. Vind je die stap iets te groot? Begin dan alleen met minderen. Het helpt bijvoorbeeld enorm als je frisdranken en fruitsappen vervangt door water, koffie of thee. De calorieën die je via suikerrijke dranken binnenkrijgt geven net zo veel energie als calorieën die je ergens anders uit haalt, maar door het gebrek aan vezels en voedingsstoffen doen deze drankjes weinig om je hongergevoel te verminderen. Het is in het begin even moeilijk, maar als je doorzet zal je merken dat je steeds minder last hebt van een dip.

Voor dit artikel werkten we samen met Dokterdokter.nl. Daar vind je nog veel meer artikelen over gezondheid, gecontroleerd door artsen en medisch specialisten.