Als overspel niet het einde is: 'Achteraf ben ik dankbaar dat het gebeurd is'

Hedwig kwam erachter toen ze een berichtje kreeg van de tante van haar, toen nog, vriend. Dat het zo jammer was dat zij en de kinderen er niet bij waren geweest in het Tikibad zaterdag. Ze hadden alleen Rik* gezien. Tikibad? Hedwig wist van niets. Ermee geconfronteerd bekende Rik dat hij inderdaad in het Tikibad was geweest en dat niet had verteld, maar geen zorgen: hij was er gewoon gaan zwemmen met zijn beste vriend. Hedwig vertrouwde het niet. Ze belde de vriendin van zijn beste vriend op om te checken of die lezing wel klopte. Haar vermoedens bleken juist: de vriend was zaterdag niet met Rik geweest. Maar waarom loog Rik erover, en met wie was hij er dan wel?

Toen ze Rik 's avonds voor zich alleen had, begon ze te huilen. "'Wat is er aan de hand?' vroeg ik hem. 'Je weet toch dat je me alles kan vertellen?'" Daarop begon ook Rik te huilen. Hij biechtte op dat hij met een meisje in het zwembad was geweest. Later bleek wie: iemand – zelf getrouwd – die bekendstaat als 'de attractie van het dorp', omdat ze al vaker relaties kapotmaakte.

Hedwig en Rik hadden op dat moment net een tweede kindje gekregen. Hij bleek met die ander in bed te hebben gelegen terwijl zij hoogzwanger was, en was er ook net na de bevalling steeds tussenuit gepiept terwijl zij hem thuis zo hard nodig had. Hedwig donderde keihard van haar kraamwolk toen ze het hoorde. "Dit komt nooit meer goed, dacht ik. Ik ben met de kinderen naar mijn ouders gegaan, tot hij me opbelde dat het allemaal zijn schuld was en ik dus in het huis mocht. Hij ging naar zijn moeder."

Dat Rik haar die gelukkige kraamtijd heeft afgenomen, heeft ze hem nog lang kwalijk genomen. "In het begin moest ik meteen huilen als ik bij iemand vlaggetjes zag hangen dat er een baby geboren was. Die vreugde van een pasgeboren baby en dat je dat samen viert had ik ook zo graag gehad. Ik kan het nu wel redelijk loslaten, maar af en toe denk ik: het is jammer dat ik daar niet wat mooier op kan terugkijken. Het heeft lang geduurd voordat ik het hem kon vergeven."

Wat voor Hedwig de doorslag gaf om Rik toch nog een kans te geven, is hoe hij vervolgens met de situatie omging. "In plaats van dat hij alles probeerde te verbergen, is hij bij al mijn dierbaren langsgegaan en heeft hij ze zelf verteld wat er was gebeurd. Hij zei dat hij heel veel spijt had en dat ze hem alles konden vragen. Daar was ik heel blij mee."

Een maand later vroeg Hedwig Rik of hij weer thuis kwam wonen, op voorwaarde dat hij het definitief afkapte met die ander. "Ik wilde zeker weten dat zij uit zijn leven was. Hij moest me zijn contact met haar laten zien. We hebben samen veel en goed gepraat en hij is in therapie gegaan. Het was natuurlijk nog niet meteen goed, dat moest groeien. Maar ik wilde ook dat hij bij de kinderen zou zijn. De jongste was twee maanden, de oudste nog geen 3 jaar, ik was bang dat ze van elkaar zouden vervreemden." Hem weer vertrouwen viel niet mee. "Nog steeds heb ik af en toe wel de neiging om in zijn telefoon te kijken, maar ik doe het niet. Eerder was hij zoveel mogelijk van huis, nu is hij bijna altijd hier bij mij en de kinderen omdat hij dat wil. Dat geeft me wel vertrouwen."

Een jaar nadat de affaire uitkwam, vroeg Rik Hedwig ten huwelijk. Vorig jaar zijn ze getrouwd. "Het is misschien vreemd om te zeggen over een van de pijnlijkste periodes in mijn leven, maar achteraf ben ik dankbaar dat het is gebeurd. Anders was onze relatie sowieso gestrand, omdat we sinds de geboorte van de kinderen zo uit elkaar waren gegroeid. Pas toen we op dat punt kwamen door zijn overspel, hebben we ingezien dat we voor elkaar wilden vechten. Zo goed als het nu is tussen ons, is het nog nooit geweest, ook vóór de affaire niet. Hij is de liefste persoon die ik ken. Hij zegt dat die periode van zijn overspel de ergste is die hem ooit is overkomen. Zo zie ik het ook: alsof het ons is overkomen, en niet alleen mij."

Voor Eva is het overspel nog een stuk verser. Zij ontdekte afgelopen zomer dat haar vriend Jacques*, met wie ze vier jaar samen is, vreemdging. Ze vond een telefoon waarin een verdacht Whatsappgesprekje stond. "Wat er precies in werd gezegd weet ik eerlijk gezegd niet eens meer, ik wist in ieder geval gelijk dat het foute boel was." Ze confronteerde Jacques er meteen mee. "Ik flipte. 'Waar ben jij in godsnaam mee bezig?', schreeuwde ik, terwijl ik die telefoon naar hem toe gooide. Het ding klapte uit elkaar op de grond."

Jacques gaf toe dat er een ander was geweest. Volgens hem was de affaire op dat moment al een paar maanden gestopt, maar bleef de vrouw in kwestie contact met hem zoeken. Eva: "Ik heb het eruit moeten trekken, maar hij heeft uiteindelijk alles eerlijk verteld. Hij had haar ontmoet bij een benzinestation. Ze was op hem afgestapt en had hem haar nummer gegeven. Na een tijdje heeft hij haar gebeld en is hij naar haar toe gegaan, een uur rijden verderop. Ze hebben elkaar in totaal zes keer gezien en vijf keer is er iets gebeurd. Het was puur en alleen seks. Hij verzekerde me dat er totaal geen gevoelens bij kwamen kijken en dat hij haar vanaf het eerste moment duidelijk had gemaakt dat hij een vriendin had met wie hij heel gelukkig was."

Hoe dan ook een bittere pil voor Eva. "Mijn wereld stortte echt even in. Ik heb in mijn leven meer dingen meegemaakt die niet leuk waren, maar dit overtrof alles. Jeetje, dacht ik, heb ik dan toch niet zo'n goede relatie als ik dacht te hebben? Wij zijn zo'n stel waarvan mensen zeggen: wauw, jullie zijn zo leuk met elkaar, de liefde spat ervan af.

Ik dacht altijd dat mensen alleen vreemdgingen als er iets niet goed was in hun relatie. Wat miste hij dan? Ik ben gelijk op onderzoek uitgegaan. Op internet vond ik 11 redenen waarom mensen vreemdgaan. Het bleek ook te gebeuren als mensen een geweldige relatie hebben. Zelf denk ik dat het bij Jacques kon gebeuren omdat hij enorm veel stress had op zijn werk en vanuit de frustratie die hij daar voelde, openstond voor verleiding. Ik kan me wel voorstellen dat hij het spannend vond dat iemand hem leuk vond en dat hij zich gevleid voelde. Ik prees hem thuis wel elke dag de hemel in – en nog, want ik vind hem fantastisch – maar na verloop van tijd wordt dat natuurlijk gewoon. En als een nieuw iemand je dan zo'n goed gevoel geeft… Tja. Het moet echt de spanning zijn geweest die hem heeft gedreven."

Even zinde Eva op wraak. "Wat jij kan, kan ik ook, dacht ik. Ik ben op Tinder gegaan om in contact te komen met andere mannen. Ik had wel leuke gesprekjes daar, maar moest er toch niet aan denken om met iemand anders in bed te liggen. Als ik dat was gaan doen, zou het einde zoek zijn. Dan heb je geen goede relatie meer."

Wat ze met Jacques had was haar zoveel waard, dat ze besloot hem zijn misstap te vergeven. "Ik heb gezegd: 'Je krijgt één kans, verpruts die niet. Daarna is het voor eeuwig en altijd over, dan valt er ook niet meer te praten." Maar het was niet gelijk weer koek en ei tussen hen. "In het begin hebben we vooral veel gepraat. Het is even heel erg lastig geweest. Mijn vertrouwen was echt compleet weg, in de hele mensheid. Inmiddels is het vertrouwen wel wat teruggekomen, maar het is nog niet op het oude niveau. Zo hebben we ooit afgesproken om altijd samen naar bed te gaan. Als hij nu dan iets langer opblijft, krijg ik gelijk argwaan. Maar ik check niet elke dag zijn telefoon. Ik moet ik er van mezelf op vertrouwen dat hij de waarheid spreekt. Anders kan ik beter mijn spullen pakken en vertrekken, want dan heb je geen leven meer."

Hoe voorkom je dat je het de ander de rest van je leven blijft nadragen? "Dat is niet altijd even makkelijk. Soms, als we ruzie hebben, werp ik het hem voor de voeten. Afgelopen weekend nog. Maar ik heb mezelf aangeleerd te stoppen met roeren in die vieze pot, het helpt ons geen van beiden. Anders had ik mijn spullen moeten pakken en moeten vertrekken."

Ze staat vier maanden later nog volledig achter haar keuze om door te gaan met de relatie. "Mensen zijn zo geconditioneerd om ermee te stoppen als iemand vreemdgaat. Maar ik denk dat als alles verder goed is in je relatie, het beter is om die persoon te vergeven. Onze relatie is een 10. Werkelijk alles is goed. Ik kan met hem praten, met hem lachen, we vinden dezelfde dingen leuk, ik heb een eigen bedrijf waarin hij me ondersteunt, hij helpt me in de keuken, de seks is fantastisch. Ik zou mezelf meer tekortdoen door te vertrekken dan door hem te vergeven. Je moet het wel kunnen natuurlijk. Ik weet dat ik het kan, het kost alleen tijd. Uiteindelijk denk ik dat de relatie er nog sterker en beter door wordt. Dat merk ik ook. Hij kiest nu echt voor mij, spreekt uit dat hij oud wil worden met mij. Dat zeggen we wekelijks tegen elkaar. We hebben het goed samen. Hij heeft een fout gemaakt, dat kan gebeuren. Ik ben heel blij dat we er samen zijn uitgekomen. Hij is mijn allesje en ik zou gek zijn om hem op te geven."

Eerlijkheid als heilige graal

We vragen psycholoog en (relatie)therapeut Marcelino Lopez, schrijver van het boek Liefdesgedoe, hoe kansrijk relaties nog zijn zodra er overspel is gepleegd. Er zijn, zegt hij, in de basis twee typen vreemdgangers: "In de eerste plaats heb je mensen die vreemdgaan omdat hun relatie fundamenteel onbevredigend is, of omdat iemand echt verliefd is geworden op een ander. Het een heeft ook vaak met het ander te maken. In dat geval kun je een affaire eigenlijk zien als de volgende stap in een aanstaande breuk. Aan de andere kant zie je soms dat een relatie herstelt als een affaire uitkomt, omdat mensen voor het eerst in tijden weer openhartig met elkaar praten."

Oprecht berouw 

En daarnaast heb je de mensen die oprecht veel van hun partner houden en tevreden zijn met hun relatie, maar daarnaast spanning en seks zoeken bij een ander of anderen. "Deze vreemdgangers zien hun gedrag als een onschuldige hobby die losstaat van hun relatie. Maar ja, dat ze er niet eerlijk over zijn, laat wel zien dat hun partner daar anders over zou denken. Als het overspel ontdekt wordt, is het lastig om nog bij elkaar te blijven. Niet omdat je nou per se monogaam zou moeten zijn, maar liegen is wel funest voor de meeste relaties. Het duurt jaren voordat je vertrouwen kunt opbouwen, maar één serieuze leugen kan alles in een keer teniet doen." 

Maar stel dat je toch besluit om met elkaar verder te gaan? Hoe pak je dat dan samen op? Lopez: "De bedrogen partij moet echt voelen dat de vreemdganger berouw heeft en snapt hoeveel pijn hij of zij de ander heeft gedaan. Als ‘dader’ moet je nou eenmaal een tijdje aan boetedoening doen zonder te verwachten dat je partner er snel overheen komt."

Onzekerheid en ergernis

Een welgemeend: 'Ik heb toch gezegd dat ik niet meer vreemdga, wat wil je nog meer?' is dus niet voldoende. "Je partner zal zijn of haar pijn en wantrouwen vaker met je willen delen. Ook op momenten dat het niet uitkomt. Je moet bereid zijn met geduld en tact de partner kunnen geruststellen als oude pijn de kop op steekt." Maar ook degene die bedrogen is heeft een aandeel in het herstel. "Je kan niet blijven zwelgen in zelfmedelijden. Als je met elkaar door wil, moet je de ander wel de kans geven het vertrouwen terug te winnen."

Dat betekent dus ook dat de affaire niet een stok om mee te slaan is, of dat je maar elke onzekerheid of ergernis die je hebt daaraan kan koppelen. "Dingen roepen als 'Hoe kun je nou met je vrienden een weekend weg willen, na alles wat je mij hebt aangedaan?' of 'Hoe kun jíj nou boos zijn dat ik te laat ben, na alles wat je mij hebt aangedaan?' is echt niet constructief", zegt Lopez. "Je kan je partner niet steeds opnieuw laten boeten. Nogmaals, wantrouwen is lastig te overwinnen in een relatie. Het zware werk moet van de vreemdganger komen, maar je elkaar hierin wel willen steunen."   

Sterker samen verder

En dan is er sterker uitkomen, zoals bij Eva en Hedwig gebeurde, zeker een mogelijkheid, vindt de relatietherapeut."Relaties groeien in eerste instantie vaak scheef omdat partners minder en minder met elkaar zijn gaan delen. Een crisis waar twee partners ineens worden gedwongen tot eerlijkheid (zoals bij het uitkomen van een affaire) kan leiden tot een versnelde breuk omdat je echt ziet dat je niks meer deelt, maar ook juist tot echte toenadering omdat je elkaar weer beter begint te begrijpen. Eerlijkheid maakt dan óf duidelijk dat jullie allebei in de verkeerde relatie zitten óf het is een wake-upcall om de relatie een nieuwe, frisse start te geven en meer verdieping te vinden."

*Alle namen in dit artikel zijn gefingeerd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.