Reconstructie: Opstelten was kansloos, Teeven ging zelf
De positie van minister Opstelten was onhoudbaar, concludeerde de VVD-top. Dat het bonnetje van de deal met Cees H. toch opdook, was niet langer te verdedigen. Dat blijkt uit een reconstructie van onze Haagse redactie op basis van gesprekken met ingewijden.
Het is zondagavond laat als Ivo Opstelten een vernietigende mededeling krijgt: na 15 jaar is tóch een bewijs opgedoken dat drugscrimineel Cees H. ruim 4,7 miljoen gulden heeft teruggekregen van Justitie. Vorig jaar had Opstelten in de Kamer de verkeerde bedragen genoemd, en het bonnetje bleek na onderzoek onvindbaar.
Coalitieoverleg
Maandagochtend is om 10 uur altijd coalitieoverleg. Premier Rutte, VVD-fractievoorzitter Zijlstra en PvdA-leider Samsom zitten bij elkaar. De PvdA wordt geïnformeerd over het opgedoken bewijs. De sociaaldemocraten dringen niet aan op het aftreden van Opstelten: het is een VVD-zaak. Bij dat overleg wordt geconcludeerd dat Opstelten met een goede verklaring moet komen, maar dat het een lastig verhaal gaat worden.
Opstelten moet tientallen vragen van de Kamer beantwoorden. De afgesproken verdedigingslijn luidt: er is een schermprint gevonden, maar het is geen overschrijvingsbewijs. Volgens sommige bronnen vraagt de minister zijn partij zelf om hulp: de VVD moet 'politiek meekijken' bij het beantwoorden van de Kamervragen.
De Kamerleden Klaas Dijkhoff en Ard van der Steur vertrekken 's middags naar het ministerie. Van der Steur is inhoudelijk en juridisch ijzersterk en Dijkhoff hoort, als campagneleider en vanwege zijn politieke slimheid, inmiddels tot de VVD-top. Betrokkenen kijken op van de aanwezigheid van Van der Steur: zijn naam zoemt al maanden op het Binnenhof als mogelijke opvolger van Opstelten.
Ontsnappingsroute
Van der Steur en Dijkhoff zijn liefst drie uur op het ministerie. Er wordt geprobeerd een ontsnappingsroute voor Opstelten te bedenken: hoe kan hij de Kamer overtuigen in zijn antwoorden? Het is bijna onmogelijk, concluderen beide Kamerleden. Na afloop brengen Van der Steur en Dijkhoff verslag uit aan premier Rutte en fractievoorzitter Zijlstra.
De VVD wil een lange en pijnlijke afgang vermijden. Urenlang gestuntel in de Kamer levert te grote schade op. Bronnen spreken van een judaskus van de VVD aan Opstelten.
Einde verhaal
Rond half 7 stopt de dienstauto van minister Opstelten voor het Torentje. Het gesprek tussen Rutte en Opstelten duurt maar een paar minuten. Volgens een betrokkene hoeft Opstelten niet gedwongen te worden: het is duidelijk einde verhaal.
Iets later arriveert Fred Teeven op het Torentje. Hij krijgt een verrassende mededeling: Opstelten gaat, maar Teeven mag blijven. Dat trekt de crimefighter niet: hij vindt de Cees H.-deal absoluut verdedigbaar en is het niet eens met het opstappen van de minister. Hij vertrekt zelf.
In de VVD-top is de stemming dubbel: van het vertrek wordt enorm gebaald, maar politiek en inhoudelijk is er geen andere keuze.
Emotioneel en boos
Rond half 9 is het illustere duo van Veiligheid en Justitie terug op het ministerie. Daar worden hun afscheidsverklaringen geschreven en wordt de laatste hand gelegd aan de beantwoording van de Kamervragen. Opstelten zelf heeft er vrede mee – hij is immers 71 jaar. Teeven is emotioneel en boos, zoals hij tijdens de persconferentie zal laten merken.
Vlak voor de persconferentie breekt Ivo Opstelten de spanning op een vaderlijke manier. Hij ziet de ingehouden woede bij Teeven. Met basstem: "Kom maar even op schoot, Fred." Plotseling, dwars door alle mineur: gelach in het ministerie.
Dinsdagochtend zijn Opstelten en Teeven terug op het ministerie: een etmaal na de vernietigende mededeling van het gevonden bonnetje hoeven alleen de dozen nog ingepakt te worden.
Ideale kandidaat
Over de opvolging wordt druk gespeculeerd. Mogelijk gaat minister van Economische Zaken Kamp naar Veiligheid en Justitie. Kamerlid Van der Steur zou dan de ideale kandidaat zijn om staatssecretaris te worden. Dan zou Sander Dekker, nu staatssecretaris van Onderwijs, kunnen doorschuiven naar Economische Zaken. Ook ervaren bestuurders als Tjibbe Joustra en Annemarie Jorritsma worden genoemd als mogelijke opvolgers.
ZIE OOK:
Waarom sloot Teeven deal met drugscrimineel?
'Aftreden VVD'ers drama voor partij'
Teruglezen: Bonnetje kost Teeven en Opstelten de kop
Tijdlijn: de affaire-Cees H.