Zo gingen de verkiezingen in andere landen: onze correspondenten over de uitslagen

Britten stemmen massaal Brexit Party 

De anti-EU-partij Brexit Party is in Groot-Brittannië de grote winnaar geworden. De nieuwe partij van Nigel Farage komt uit op 34 procent van de stemmen. De pro-EU-partij Liberal Democrats komt op de tweede plaats met 20,3 procent, gevolgd door Labour die 14,1 procent van de stemmen wist binnen te halen. De Conservatieve partij van aftredend premier Theresa May verloor de helft van de zetels en behaalde 9 procent.

"De brexit wordt tijdens deze verkiezingen uitgevochten", vertelt correspondent Anne Saenen in Londen. "De meningen zijn zo verdeeld, dat zie je terug in de uitslagen van de verkiezingen."

Forum wil samenwerken met Farage

Ook winst voor pro-EU

Maar naast de Brexit Party staan ook pro-EU partijen als de Liberal Democrats en de Groenen op winst. "Je ziet dat pro-EU partijen samen bijna net zoveel kiezers trekken, als de Brexit Party van Nigel Farage. Zo zie je maar hoe erg de brexit het land verdeelt", zegt Anne Saenen.  

De Conservatieven krijgen deze verkiezingen de grootste klap. "Dit is een afstraffing van het dramatische verloop van de brexit", stelt Saenen. "Kiezers, van alle politieke kleuren, vinden het brexit-verloop gênant en schamen zich tegenover de rest van Europa."

De voorlopige uitslag in heel Europa:

Nek-aan-nek in Frankrijk

In Frankrijk is het rechts-nationalistische Rassemblement National van Marine le Pen met zo'n 23 procent van de stemmen de winnaar van deze Europese verkiezingen geworden. Dat is een klap voor president Emmanuel Macron, die met zijn partij En Marche zo'n 22 procent wist te scoren.

"Dit was een tweestrijd tussen Le Pen en Macron, net als twee jaar geleden tijdens de presidentsverkiezingen", vertelt correspondent Stefan de Vries. Toen won Macron, nu zijn de rollen omgedraaid. "Het is Macron niet gelukt om nieuwe aanhangers voor zich te winnen. De peilingen wezen al uit dat het een nek-aan-nekrace zou worden", zegt De Vries.

'Macron-referendum'

Veel Fransen zagen deze verkiezingen als een referendum voor het beleid van Macron. "Nu Le Pen heeft gewonnen, eist ze nieuwe landelijke verkiezingen. Dat kondigde zij al eerder aan in de campagne. Maar omdat Macron een absolute meerderheid heeft, zal dat niet lukken." 

"Macron spreekt wel van verkiezingen met een zilveren randje, omdat de opkomst een stuk hoger is dan de vorige verkiezingen", zegt De Vries. "En Le Pen heeft net zo veel gescoord als vijf jaar geleden, dus er geen kiezers bij gekregen. Macron doet alsof hij geen schade heeft geleden, maar hij was ook degene die dit maakte tot een soort referendum over zijn positie en dat heeft hij niet glansrijk gewonnen."

Ook opvallend: de winst van de Groenen in Frankrijk. "Die partij is echt gegroeid. Met 13,1 procent van de stemmen is het nu de derde partij van het land." De opkomst in Frankrijk is met 52 procent de hoogste sinds 1994. Bij de vorige verkiezingen kwam 35 procent opdagen.

Groenen verrassen in Duitsland

Het verhaal in Duitsland is het grote verlies van de sociaaldemocratische SPD en de enorme winst van de Groenen. "Het klimaat was het belangrijkste thema deze verkiezingen en je ziet dat de Groenen daar enorm van hebben geprofiteerd. Hun partij lijkt verdubbeld", zegt correspondent Jeroen Akkermans vanuit Berlijn. Vooral veel jongeren hebben voor de Groenen gestemd.

Klap voor Duitse PvdA

Regeringspartij SPD krijgt dus juist een enorme klap te verduren. "Dit is echt dramatisch voor de partij", aldus Jeroen Akkermans. Met 15,6 procent van de stemmen zijn de sociaaldemocraten de derde partij van Duitsland. Vijf jaar geleden kregen de sociaaldemocraten nog 27,8 procent van de stemmen. Met de verrassende winst van de PvdA, hun zusterpartij, hoopte de SPD nog dat ze de schade beperkt konden houden, maar het Timmermans-effect bleef in Duitsland uit.

De partij van Merkel krijgt een tik, maar haar CDU blijft met 28,7 procent nog verreweg de grootste. De opkomst is bij deze Europese verkiezingen ook in Duitsland hoog: 61,5 procent van de kiezers ging naar de stembus.

"Merkel is nog steeds de sterkste van het land, dus in dat opzicht verwacht ik niet zo veel verandering in de koers van het land", zegt Akkermans. "Maar de druk op de coalitiepartner zal toenemen en dat maakt het voor Merkel moeilijker. De SPD heeft zich de afgelopen tijd niet kunnen profileren, heeft geen thema's op de agenda gezet en wordt een kleurloze partij die steeds verder afglijdt. De nieuwe volkspartij, dat zijn de Groenen geworden. En dat is voor de SPD een horrorscenario.

Salvini wint in Italië

De rechts-nationalistische Lega van Matteo Salvini heeft de overwinning in Italië. De regeringspartij heeft 33,6 procent van de stemmen binnengehaald.

"Salvini wil een blok vormen met de populistische en nationalistische partijen, om de EU zogezegd grondig te verbouwen", vertelt Eveline Rethmeier in Rome. Hoe dat er precies uit gaat zien is niet helemaal duidelijk. "De slogan van Salvini is 'eerst de Italianen', dus we gaan zien in hoeverre hij echt wil samenwerken". Daarnaast wordt het nu spannend wat deze uitslag voor de binnenlandse politiek betekent. 

Italië verder naar rechts

Want Lega houdt coalitiegenoot de Vijfsterrenbeweging achter zich. Die partij komt uit op 16,7 procent. "Salvini was de kleinere coalitiepartij bij de Vijfsterrenbeweging. Dat is met deze uitslag andersom. Dat kan voor Salvini reden zijn om niet langer deze regering te steunen, in de hoop dat zijn partij bij nieuwe landelijke verkiezingen ook zo goed zal scoren. In de hoop dat hij dan een volledig rechtse regering kan vormen", zegt Rethmeier. 

"De Vijfsterrenbeweging zal zich nu wel achter de oren krabben", vervolgt de correspondent. "Regeren samen met Lega heeft ze duidelijk niet populairder gemaakt." Het centrumlinkse PD heeft 23,5 procent van de stemmen weten te behalen en komt uit op een tweede plaats.