Politiegeweld VS: 'Zwarte Amerikanen disproportioneel vaak doodgeschoten'
Jacob Blake uit Kenosha, Wisconsin. Het is de nieuwste naam in een lange rij van zwarte Amerikanen die slachtoffer zijn geworden van politiegeweld. Terwijl het land de schok van de dood van arrestant George Floyd amper heeft verwerkt. Hoe komt het toch dat de politie zoveel zwarte mensen doodt? En klopt dat beeld eigenlijk wel?
Ja, zegt correspondent Erik Mouthaan: "Zwarte Amerikanen hebben een meer dan twee keer zo grote kans kans om door de politie te worden gedood dan witte Amerikanen. Al maakt het dan ook weer uit of je man of vrouw bent, en wat je leeftijd is. Maar uit studies blijkt dat de politie sneller naar geweld grijpt bij mensen van kleur."
Jaarlijks 1000 doden
De cijfers bevestigen dat. Washington Post onderzoekt sinds de dood van Michael Brown in Ferguson en de rellen die daarop volgden in 2015, elke dode door politiegeweld. Onderzoeksbureau Statista doet dat ook en komt tot vrijwel dezelfde aantallen. Ze tellen sinds 2015 elk jaar ongeveer duizend sterfgevallen door politieoptreden. De meeste van hen zijn jonge mannen.
Het zijn er in die vijf jaar ruim 5000. Het grootste deel daarvan is wit (2526). Er zijn in die periode 1318 zwarte Amerikanen gedood door de politie, en 918 latino's, mensen van Latijns-Amerikaanse afkomst. Ruim 200 doden hebben een andere achtergrond.
Maar, dit zijn absolute aantallen. Als je het afzet tegen het aantal inwoners, dan ontstaat een ander beeld. Dan zie je dat per miljoen zwarte inwoners, er 32 worden gedood door de politie. Onder latino's zijn het er 23 per miljoen. En bij de witte Amerikanen komt het dodental op 13 per miljoen. Gemiddeld veel minder dus.
"Zwarte Amerikanen worden disproportioneel vaak doodgeschoten", concludeert de Washington Post. "Zwarte Amerikanen vormen 13 procent van de bevolking, maar ze worden meer dan twee keer zo vaak gedood door de politie. Ook Spaanstalige Amerikanen worden disproportioneel vaak gedood."
Jacob Blake werd met zeven kogels in de rug neergeschoten. Vanuit Nederland kijken we met afgrijzen naar het soms keiharde optreden van de Amerikaanse politie. Volgens correspondent Erik Mouthaan zijn er verschillende verklaringen voor.
Een is hun opleiding. "Agenten worden minder lang opgeleid. Soms maar vijf maanden. De training is beperkt en niet zoals in Nederland gericht op de-escaleren. Daarnaast is dit land nou eenmaal vergeven van wapens. Iedereen kan er een bij zich hebben dus agenten voelen zich veel sneller bedreigd en nemen ze geen enkel risico."
Rotte appels
Maar kleur speelt wel degelijk een rol: "De politie is nog steeds in grote mate wit. Veel agenten wonen in de voorsteden. Ze zien de achterstandswijken, waar veel mensen van kleur wonen, als een jungle waar ze moeten knokken. En er zitten natuurlijk ook rotte appels tussen. Foute agenten. De politie wordt in sommige buurten ook gezien als indringer. Als een diepgewortelde racistische organisatie. De verhoudingen zijn erg gespannen", aldus Mouthaan.
Vooral sinds de dood van George Floyd, die in mei stierf toen een agent negen minuten lang op zijn nek zat, staat politiegeweld hoog op de agenda. Maar het land is totaal verdeeld, zegt Mouthaan.
"Linkse mensen, mensen van kleur, zijn ook na het neerschieten van Blake weer echt in shock. Er is veel verdriet en woede. Organisaties als Black Lives Matter wijzen op een duidelijk patroon. Maar rechts zegt: 'elke zaak is anders. Het moet eerst goed onderzocht worden. Daarna lossen we het op'. En soms staan agenten inderdaad wettelijk gezien in hun recht."
Beide kampen kijken ook anders naar de gevallen van politiegeweld. "Links wijst op de afschuwelijke filmpjes als er weer iemand wordt neergeschoten. En dan gaat het over discriminatie, structureel racisme in de samenleving waardoor mensen in die buurten armer zijn, en er meer criminaliteit is."
'Nuance is soms volledig zoek'
"Rechtse mensen zien vooral de protesten en de rellen die erop volgen. Het verhaal daar is dat relschoppers keer op keer Amerikaanse binnensteden in brand steken zonder dat het incident rond het politie-optreden al is onderzocht. En dat slappe democratische bestuurders in die steden dit zomaar laten gebeuren", legt Mouthaan uit.
"De nuance is aan beide kanten soms volledig zoek. Je staat of aan de kant van de activisten en Black Lives Matter, of aan de kant van de politie, zo voelt dat soms in de VS."
Met de presidentsverkiezingen van 3 november in zicht is dit zeker een thema, zegt Mouthaan. Maar of er wat verandert?
"Als Trump wint denk ik niet zoveel. Hij heeft goede banden met de machtige politiebonden die tegen veranderingen zijn. Al ziet hij het probleem ook wel. Zo wil hij dat er meer geld gaat naar arme wijken. En zijn First Step Act moet de oververtegenwoordiging van zwarte mannen in de gevangenis terugdringen. Maar politiehervormingen hoeven van hem niet zo."
"Democraat Biden heeft gezegd dat hij strenger toezicht wil op de korpsen. Hij wil ook een databank aanleggen met daarin de namen van agenten die over de schreef gaan, zodat ze niet bij een ander korps aan het werk kunnen. De Republikeinen zeggen dat Biden de politie wil afschaffen, maar dat is niet waar. Hij wil meer geld steken in buurtagenten, en initiatieven als verslavingshulp. Maar het is hoe dan ook een probleem dat heel moeilijk is op te lossen", aldus Erik Mouthaan.