De dagelijkse coronacijfers: wat zeggen ze wel en wat niet?

Hoe staan we ervoor? Hebben genomen maatregelen effect? Wanneer mag mijn kroeg weer open? Komen er strengere maatregelen? Het is niet vreemd dat veel mensen dagelijks benieuwd zijn naar de nieuwe besmettingscijfers van het RIVM. 

De cijfers worden daarom gezien als een belangrijke graadmeter. Maar het is goed om te beseffen dat er flink wat haken en ogen zitten aan de cijfers. Zo zorgden technische storingen er al een aantal keren voor dat dagcijfers niet compleet waren. Een dag later werden de ontbrekende cijfers bijgeplust. Daarbij kun je je dus afvragen: wat zeggen deze cijfers eigenlijk?

'Dagcijfers niet gebruikt voor beleid'

Het RIVM zegt zelf de dagkoersen ook met belangstelling te volgen, maar benadrukt dat deze cijfers - hoewel ze in het coronadashboard terugkomen - niet gebruikt worden voor het bepalen van beleid. Liever kijkt het RIVM naar cijfers over een hele week. Die zijn alweer iets minder gevoelig voor bijvoorbeeld een ICT-storing.

Maar toch is het belangrijk om je te realiseren dat ook de wekelijkse totalen vaak een groot deel aan meldingen van daarvoor bevatten. Neem de RIVM-cijfers van 21 tot en met 27 oktober. 14.725 van de 67.542 nieuwe meldingen zijn voor 21 oktober bij de GGD gemeld. Dat betekent dat bijna een kwart van de meldingen helemaal niet ging over de week die is gemeld.

Melding van 29 juli

De oudste melding in het weekoverzicht hierboven ging over een positief geteste persoon met een GGD-meldingsdatum van 29 juli. Dat is dus bijna 3 maanden geleden.

Hoewel het een uitzondering is dat meldingen van zo lang geleden terugkomen in de cijfers, geeft de grafiek hierboven wel aan dat een groot deel van de meldingen om administratieve naregistraties van dagen en soms dus weken eerder zijn.

Vertraging door drukte

Mede door de drukte zit er vertraging tussen wanneer de GGD een melding krijgt en wanneer het RIVM hierover publiceert. Volgens het RIVM wordt 86 procent van de meldingen van positief geteste personen bij de GGD binnen 58 uur doorgegeven aan het RIVM. Dat betekent dus ook dat het bij 1 op de 7 gevallen (14 procent) langer dan twee en een halve dag duurt.

Wanneer weten we of maatregelen werken?

Door alle vertragingen en technische storingen is het dus moeilijk om een trend te zien. En zo'n trend is juist belangrijk op het moment dat je wilt weten of maatregelen voldoende effect hebben. Realiseer je daarbij wel dat maatregelen niet een dag na afkondiging al effect hebben.

Om te weten wat het effect van maatregelen is, wil je namelijk weten hoeveel mensen er besmet zijn geraakt nadat een maatregel is afgekondigd. Let op: het gaat om besmet geraakt, dat is iets anders dan de datum waarop je een positieve uitslag krijgt. Een aantal dagen daarvoor had je al klachten en nog verder daarvoor ben je besmet geraakt.

Hoe lang zit er tussen besmetting en positieve test?

Het duurt gemiddeld zo’n 9 dagen voordat een besmetting via een positieve test bij de GGD wordt gemeld. Mensen die ziek worden op 15 oktober - een dag na de strengere maatregelen - zullen dus rond 24 of 25 oktober bij de GGD gemeld worden. Daarmee zouden we vanaf dat moment mogelijke effecten kunnen zien van de maatregelen.

Zouden, want hierboven hebben we gezien dat behoorlijk veel meldingen betrekking hebben op dagen en soms weken eerder. In tegenstelling tot de wekelijkse cijfers, wordt bij de dagelijkse niet aangegeven hoeveel vertraagde meldingen er zijn, wat interpreteren van verschillen nog ingewikkelder maakt. 

Relevant

En toch zou je dagelijks willen monitoren hoe het ervoor staat. Want vier dagen eerder maatregelen nemen kan een hoop besmettingen, ziekenhuisopnames en doden schelen. 

Andersom wil je bij een dalende trend niet vier dagen te lang wachten met het versoepelen van maatregelen om bijvoorbeeld economische nadelen zo klein mogelijk te houden. Dagcijfers zijn daarom zeer relevant, mits ze compleet en up-to-date zijn. En dat laatste kan op dit moment van huidige openbare cijfers niet worden gezegd.