Biden wint, maar de strijd om de macht in de VS gaat in alle hevigheid door
De presidentsverkiezingen zijn voorbij, maar de strijd om de macht in Amerika gaat in alle hevigheid door. Democraten en Republikeinen maken zich op voor het volgende grote gevecht: wie wint de meerderheid in de Senaat? Die bepaalt namelijk of Joe Biden als president zijn plannen kan uitvoeren. "Alles staat op het spel."
Het is een cliffhanger die de Amerikaanse politiek tot begin januari gaat beheersen. Want pas dan weten we hoe de Senaat er definitief uit komt te zien. De Amerikanen hebben afgelopen week niet alleen voor het presidentschap gestemd, maar in een groot aantal staten ook voor senatoren. De Senaat is vergelijkbaar met onze Eerste Kamer, en moet alle wetten goedkeuren. Maar na deze week zijn nog niet alle zetels ingevuld.
De Senaat in Washington telt 100 senatoren, twee per staat. De Republikeinen en de Democraten staan na de verkiezingen van deze week allebei op 48 zetels. Er zijn dus nog vier stoelen te verdelen. In Alaska en North-Carolina is er in beide staten nog één senaatszetel te verdelen, maar de stemmen liggen zo dicht bij elkaar dat er nog geen winnaar is aangewezen. De verwachting is dat deze twee zetels naar de Republikeinen gaan, die daarmee op 50 zouden komen.
Georgia
Alle ogen zijn gericht op de staat Georgia. Daar zijn dan de laatste twee Senaatszetels te vergeven. Omdat geen van de kandidaten hier meer dan de helft van de stemmen wist te krijgen, is besloten tot een 'runoff'. Een nieuwe ronde stemmen, op 5 januari. En daar gaan beide partijen vol op inzetten. Deskundigen denken dat beide partijen wel 500 miljoen dollar gaan uitgeven om hier de winst te pakken, want de belangen zijn enorm.
Als de Republikeinen er eentje winnen, komen ze op 51 Senaatszetels. En daarmee dus de nipte meerderheid. Als de Democraten ze alle twee binnenhalen, komen zij op 50 zetels. Precies de helft. Maar zij hebben een voordeel. Als in de senaat tijdens een stemming de stand gelijk is, mag de vicepresident meestemmen om de doorslag te geven. En dat is de zojuist verkozen Kamala Harris.
'Alles staat op het spel'
De messen worden geslepen: "Nu gaan we Georgia pakken, en dan veranderen we Amerika", twitterde de Democratische senator van New York, Chuck Schumer al. Ook bij de Republikeinen maken ze zich op voor de strijd. "Alles staat op het spel in Georgia", zegt Steven Law, voorzitter van de Republikeinse lobbygroep Senate Leadership Fund.
"Nu, meer dan ooit, moeten we de Senaat in Republikeinse handen houden. Het is de laatste verdedigingslijn tegen radicaal links", zegt senator Kelly Loeffler op Twitter. Zij is nu senator in Georgia, het gaat om haar plek. En die van senator David Perdue, een bondgenoot van Trump. De twee nemen het op tegen de Democraten Rafael Warnock, een dominee, en oud-journalist Jon Ossof, een rijzende ster binnen de Democratische Partij.
Enorme campagne
De Democraten zijn nu opgetogen, omdat Biden de staat Georgia heeft gewonnen. Maar het verschil is minimaal, en de kans dat dat in januari nog een keer gebeurt is klein, verwacht onze verslaggever in Amerika Ruben Leter.
"De Republikeinen zullen een enorme campagne beginnen om hun twee zetels te behouden. Hun kandidaten kregen al de meeste stemmen. De Democraten hebben voor deze verkiezingen een hele stroom aan nieuwe kiezers in Georgia weten op te trommelen. Maar die zullen waarschijnlijk minder snel voor een senaatsverkiezing komen opdagen", zegt Leter.
Dat de Democraten nu het presidentschap hebben gewonnen kan ook nog eens tegen ze werken. "De kans bestaat dat kiezers bewust op de andere partij gaan stemmen, om Joe Biden tegenwicht te bieden. De gedachte is dat een Republikeins Senaat Biden dan controleert, en de politiek eerlijker maakt. Dat zorgt in hun ogen dan voor een zuiverder besluitvorming, dan als de Democraten het volledig voor het zeggen hebben", aldus Leter.
Tegenwerken
Voor de nieuwe president hangt dus ongelofelijk veel af van de samenstelling van de Senaat. "Als het de Democraten niet lukt in Georgia te winnen is Biden de eerste president sinds Bush senior die aan het begin van zijn termijn niet zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden, de tweede kamer, in handen heeft."
"Het geeft hem veel minder ruimte om zijn programma erdoor te duwen. De Republikeinen zullen hem mogelijk tegenwerken als het gaat om het verkrijgen van een steunpakket voor de economie vanwege de pandemie, of het verhogen van het minimumloon."
"Mocht het de Democraten wel lukken, dan kunnen ze werken aan de zeer ambitieuze en linkse plannen die de campagne heeft opgesteld. Zoals het investeren van 2000 miljard in duurzame energie en infrastructuur, het schrappen van studieschuld voor lage inkomens, en het hervormen van de politie", aldus Leter.
Dat er voor Biden veel van afhangt weet hij zelf ook. Tijdens een campagebijeenkomst in Atlanta om de kandidaten Ossof en Warnock te ondersteunen, zei hij het al: "Het is heel belangrijk dat we de Senaat veroveren. En geen staat is daarin belangrijker dan Georgia."