Koude oorlog in de ruimte: Russen dreigen samenwerking ISS te stoppen
Zo lang er 'illegale' sancties gelden tegen Rusland, heeft het geen zin om langer samen te werken met westerse landen in de ruimte, zegt Dmitry Rogozin, hoofd van het Russische ruimtevaartagentschap Roskosmos. Ruimtevaartexperts hopen dat het bij dreigen blijft. "De belangen zijn te groot."
Het is het volgende dreigement in de opgelopen spanningen tussen Rusland en het Westen als het gaat om ruimtevaart: een van de weinige plekken waar nog wordt samengewerkt.
"Zelfs in het diepst van de Koude Oorlog werkten de Russen en de Amerikanen op sommige vlakken nog samen in de ruimte", zegt lucht- en ruimtevaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. "Ook nu is ruimtevaart zo'n beetje het laatste bastion van samenwerking. Dat moet ook wel: je hebt er geen rechter of politie."
Raketten van Musk
Het volledig stoppen van die samenwerking zal vooral op langere termijn problemen opleveren. "Je komt niet direct in de problemen omdat het ISS een project is waarin veel meer landen samenwerken. Tot voor kort was het ISS wel afhankelijk van Russische raketten, maar dat is met de opkomst van het Amerikaanse bedrijf SpaceX van Elon Musk veranderd."
Als de Russen doorzetten, komen andere missies wel in gevaar, zegt Melkert. "De gezamenlijke Marsmissie van het Europees Ruimteagentschap ESA en Roskosmos heeft al jaren vertraging opgelopen door de invasie in Oekraïne. Als de Russen echt de stekker uit alle samenwerking trekken, kan dat heel ingrijpend zijn."
"Ruimtevaart is zo'n beetje het laatste bastion van samenwerking."
In 90 minuten rond de aarde
Het ISS is een ruimtestation dat iedere 90 minuten een rondje om de aarde cirkelt, op een hoogte van zo'n 400 kilometer. Het is 73 meter lang, 109 meter breed en bestaat uit meerdere modules gebouwd door verschillende landen. De eerste module werd in 1998 door Rusland gelanceerd.
Sinds eind 2000 is het ruimtestation permanent bewoond door astronauten die er wetenschappelijke experimenten uitvoeren. Een van hen was de Nederlander André Kuipers, die er in 2004 elf dagen en vanaf 21 december 2011 zelfs ruim een half jaar verbleef.
Volgens Roskosmos-chef Rogozin, een vertrouweling van president Poetin, is het doel van de sancties 'om de Russische economie te doden, onze mensen in wanhoop en honger te storten en ons land op de knieën te krijgen', schrijft hij in een verklaring op Telegram.
Alleen als deze sancties onvoorwaardelijk worden opgeheven, kan Rusland volgens Rogozin nog samenwerken met westerse partners in het internationale ruimtestation ISS en bij andere gezamenlijke ruimteprojecten. Omdat hij niet verwacht dat de sancties verdwijnen, komt hij in de 'nabije toekomst' met 'specifieke voorstellen' voor het beëindigen van de samenwerking met de VS, Canada, Japan en de EU.
Loze dreigementen
Rogozin dreigde in februari het ISS te laten neerstorten door te stoppen met het uitvoeren van noodzakelijke koerscorrecties van het ruimtestation. En vorige maand dreigde de Roskosmos-chef om een Amerikaanse astronaut achter te laten in de ruimte. Het bleef beide keren bij dreigementen.
"Het klinkt allemaal wel stoer, maar de belangen zijn te groot", zegt strategisch analist Patrick Bolder van denktank HCSS. "Ook zou het contractbreuk zijn. Als de Russen zoiets zouden doen zou dat enorme schade berokkenen. Dat moeten ze dan betalen, en dat willen ze zelf ook niet."
"Het klinkt allemaal wel stoer, maar de belangen zijn te groot."
Ook aansluiting zoeken bij het ruimtevaartprogramma van China ziet hij voor de Russen niet goed uitpakken. Daar zou Rusland maar weinig zeggenschap hebben, en zeker minder dan het nu heeft bij het ISS.
Bolder is daarom niet onder de indruk van alle dreigementen van Rogozin. "Deze man roept wel vaker gekke dingen en is in het verleden groot geworden bij ultranationalistische partijen. Hij geniet het vertrouwen van Poetin, anders kom je ook niet op zo'n positie. Dus laten we het hoofd koel houden en doorgaan met samenwerken."