Oekraïne slaat terug, en hard ook: 'Dit is echt een extreem grote verandering'

In het zuiden rond de stad Cherson waren Oekraïense eenheden al ongeveer een week bezig om terrein te winnen. Dat gebeurt nu ook in het gebied rond de steden Charkov en Izjoem. "Oekraïne zou al richting de 700 vierkante kilometer aan gebied hebben gewonnen", zegt defensie-expert Dick Zandee van het Clingendael Instituut.

Luchtsteun

Ook hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga ziet de unieke gang van zaken in Oekraïne. "Dit is een extreem grote verandering. Wat echt opvalt, is dat Oekraïne luchtsteun durft te gebruiken. Dat betekent dat ze het vertrouwen hebben dat de luchtafweer van Rusland enorm is beschadigd en dat ze luchtaanvallen kunnen uitvoeren en daarna levend kunnen terugkeren. Geen enkele partij deed dat tot nu toe, ook de Russen niet. Het was te gevaarlijk."

Dat laatste komt voor een groot deel door het enorme aantal raketaanvallen dat Oekraïne heeft kunnen uitvoeren met hulp van het Westen. Langeafstandsraketten en zogenoemde HIMARS-raketten daalden de laatste tijd in veelvoud neer op strategische Russische doelen. "Dan moet je denken aan opslagcentra voor munitie, maar ook aan bruggen en andere logistieke punten. En dus ook op luchtafweergeschut en radarapparatuur."

Onder meer het dorpje Balaklija is bevrijd door de Oekraïners. In onderstaande beelden zie je de reactie van dolgelukkige inwoners:

Snelle vooruitgang in het noorden

In het zuiden voltrekt de strijd zich langzaam. "Dat hadden de Oekraïners ook aangekondigd", zegt Osinga. Maar hoe anders is het nu in het noorden. "Daar stoten ze ineens 50 kilometer door. Echt een verrassingsaanval. Dat is riskant, maar het lijkt er nu op dat ze essentiële aanvoerlijnen voor de Russen kunnen gaan doorsnijden. Dat verhoogt natuurlijk het zelfvertrouwen enorm en ook het Westen zal er positief op reageren."

Goed nieuws dus voor Oekraïne, maar hoe komt het nou dat Oekraïne de kracht en het zelfvertrouwen vindt om nu te proberen land terug te pakken? Zandee en Osinga zien meerdere verklaringen, die bij elkaar opgeteld een voordeel voor de Oekraïners tot stand brengen.

1.  Personeelstekort bij Russen

Door de eerdere aanvallen van de Oekraïners bij Cherson, hebben de Russen zich moeten verspreiden, stellen beide mannen. Hoeveel manschappen precies die kant op zijn gestuurd is onduidelijk, maar het maakt de situatie in het noorden moeilijker. "De Russen worden dan kwetsbaarder. Ze moesten ter verdediging van Cherson troepen weghalen uit Charkov", zegt Osinga.

Je zou dan vervolgens zeggen: voer nieuwe manschappen aan vanuit Rusland. Maar dat gaat niet zo makkelijk. Zandee: "Er is nauwelijks aanvoer." 

2. Munitie raakt op

Daar komt bij dat de Russen steeds selectiever zijn met het gebruiken van hun munitie, stelt Zandee. "Ze hebben veel gebruikt bij het bombarderen van steden zoals Marioepol."

Het bewijs voor het tekort aan spullen is 'het shoppen' van Rusland in Noord-Korea. Zandee: "Dat is een pakhuis van munitie. En dat land kan er financieel natuurlijk een slaatje uit slaan."

Dat effect wordt versterkt als aanvoerlijnen worden doorgesneden. "In het zuiden pakt Oekraïne nu meerdere plaatsen rond de stad Cherson terug. Ze willen geen bloedige strijd in de stad, maar op deze manier kunnen de voorraden van de Russische troepen in Cherson niet meer worden aangevuld, en als je ze omsingelt, kunnen ze ook niet meer terugtrekken."

3. Moraal

De laatste factor is een vaker genoemde: de slechte moraal bij de Russen. Er sijpelen berichten door van Russische eenheden die zich terugtrekken, overgeven, terwijl er niet eens enorme aantallen Oekraïners tegenover hen staan, zegt Zandee.

Zandee geeft aan dat de huidige gang van zaken die moraal alleen maar verder onder druk zet. Dat ziet Osinga ook, al blijft de vraag of de Russen zich kunnen herpakken. "Ze gaan ongetwijfeld tegenaanvallen doen."

Al plannen voor 2023

De komende periode wordt daarom zeer interessant. "Voor de Russen ligt het gevaar op de loer dat ze worden overrompeld, dat strijdkrachten het vertrouwen verliezen en vluchten of zich overgeven. Het hangt af van hoe goed ze zijn georganiseerd en hoe sterk het leiderschap is."

Toch is een snelle overwinning voor Oekraïne allerminst zeker. Sterker nog: beleidsbepalers in het Oekraïense leger hebben al plannen gemaakt voor aanvallen in 2023, weet Osinga. "Er is ook nog maar een periode van 6 tot 8 weken dat de weersomstandigheden goed genoeg zijn om snel terreinwinst te boeken. Dat kan daarna nog wel, maar langzamer."

Ondertussen groeit de onvrede binnen het Russische leger. "Zelfs degenen die de oorlog steunen zijn de leugens nogal zat", zegt onderzoek Bob Deen van het Clingendael Instituut. Op Russische zenders werd melding gemaakt dat er geen Oekraïners in het plaatsje Koepjansk zouden zijn binnengedrongen. Dat schoot bij veel Russen in het verkeerde keelgat, zo zie je in het bericht hieronder.