Advocaten: gebruik van versleutelde berichten door OM 'ondermijnt rechtstaat'
In een zeldzame brandbrief vragen ruim honderd strafrechtadvocaten aandacht voor de werkwijze van het Openbaar Ministerie (OM). Sinds enkele jaren gebruikt het OM versleutelde berichten tussen criminelen bij strafprocessen. De advocaten waarschuwen dat hierdoor 'een eerlijk proces op het spel staat' en 'fundamentele mensenrechten zijn geschonden'.
Normaal staan strafrechtadvocaten één cliënt bij, maar nu maken zij zich zulke grote zorgen over het maatschappelijk belang en het eerlijke rechtsproces dat ze in een brandbrief aan de bel trekken. "Er is een grens bereikt", schrijven zij.
Aftappen en hacken
Het gaat om het gebruik van versleutelde berichten door het Openbaar Ministerie (OM), zoals bijvoorbeeld pgp-berichten. In de strijd tegen de Mocro-maffia worden deze berichten, die het OM een schat aan informatie opleveren, al enkele jaren in strafzaken gebruikt. Ook in bijvoorbeeld het strafproces Marengo tegen Ridouan Taghi spelen de versleutelde berichten een grote rol.
Dat het OM de berichten 'in beslag neemt, aftapt en hackt' baart de advocaten alsmaar meer zorgen. Zij zeggen namelijk niet goed te kunnen nagaan of het bewijsmateriaal rechtmatig is verkregen en betrouwbaar is. Nederland zou al jaren koploper zijn in het afluisteren van telefoongesprekken, stellen de advocaten.
Bruikbaar als bewijs
De advocaten verwijten het OM niet voldoende transparant te zijn over de werkwijze. En ook rechters willen volgens de brandbrief niet meewerken aan verzoeken om duidelijkheid te krijgen over hoe het Openbaar Ministerie de berichten heeft verkregen. Het 'idee-fixe' is dat de ontsleutelde communicatie bruikbaar is als bewijs en dat zint de advocaten niet.
"Dat klemt omdat ondertussen wel sterke, feitelijke aanwijzingen bekend zijn geworden dat fundamentele mensenrechten zijn geschonden of dreigen te worden geschonden", schrijven de advocaten.
Het recht op een eerlijk proces staat hierdoor op het spel. En ook het recht op privacy van alle burgers staat onder druk, omdat onduidelijk is hoe de autoriteiten omgaan met de grote hoeveelheden berichten die worden onderschept.
'Kritiek is bekend'
In de brandbrief schrijven de advocaten overigens wel dat zij het 'maatschappelijk nut' van de nieuwe opsporingsmethode zien. Alleen moet het OM er dus transparanter over zijn.
Een woordvoerder van het OM zegt tegen Trouw bekend te zijn met de verwijten uit de brief. "Tot op heden is het gebruik van cryptodata in het strafproces door opeenvolgende rechters – in navolging van het OM – rechtmatig bevonden", is alles wat de woordvoerder er over kwijt wil.
