Narcostaat Syrië overspoelt Midden-Oosten met drugspillen

De afzender: het Syrië van president Assad, dat tijdens de slepende burgeroorlog daar is uitgegroeid tot een van de grootste narcostaten van de wereld. Dat Assad en zijn getrouwen er zelf bij betrokken zijn, staat wel vast, stelt Midden-Oosten-expert Erwin van Veen van Instituut Clingendael. "Het centrum voor de productie en export van captagon ligt in de delen van Syrië die door Assad worden beheerst."

"Met name de Vierde Gepantserde Divisie, een speciale eenheid die wordt geleid door zijn broer Maher al-Assad, is erbij betrokken. Die zorgt voor de bescherming van de laboratoria in Latakia, Damascus en aan de grens met Libanon. Ook Hezbollah is erbij betrokken, voor bijvoorbeeld internationaal transport."

Vanuit Syrië worden jaarlijks honderden miljoenen pillen verscheept. Als ze niet worden onderschept, vinden ze via buurlanden als Libanon en Jordanië hun weg naar Saoedi-Arabië en de Golfstaten, waar een enorme markt is voor deze drug. En waar captagon in toenemende mate voor verslavingsproblemen zorgt.

Twee halve manen

De pilletjes zijn herkenbaar aan de twee strepen die er als halve manen op staan. Vandaar de bijnaam 'abu hilalain', vader van twee halve manen.

Miljoenen pillen worden jaarlijks in de buurlanden onderschept, maar een veelvoud daarvan komt er waarschijnlijk door. Assad en zijn kliek maken enorme winsten. "Ze zijn heel goedkoop te produceren, maar worden in Saoedi-Arabië en de Golf onder de toonbank verkocht voor 14 tot 20 dollar per stuk", aldus Van Veen.

De inkomsten uit captagon zijn een van de belangrijkste pijlers waarop het regime van Assad nu steunt. Internationaal is Syrië met sancties geïsoleerd, vanwege de bloedige burgeroorlog in het land.

Financiële reddingsboei

Van Veen: "De handel in captagon vormt zo de financiële reddingsboei voor Assads regime. Hoeveel er precies mee wordt verdiend is niet bekend, maar volgens schattingen gaat het om jaarlijks vijf tot zes miljard dollar. Geld dat terechtkomt bij het regime, en niet bij de gewone Syriërs. De economie ligt helemaal plat."

Captagon werd ontwikkeld in de jaren zestig in Duitsland als medicijn voor mensen met ADHD. Het heeft een oppeppende werking, net als speed of andere amfetaminen. Het middel werd in de jaren 80 verboden omdat het te verslavend is. Daarna kwam de illegale productie op gang, vooral in het Midden-Oosten, waar het nog altijd op feesten wordt gebruikt.

Jihad-drug

Captagon zorgt voor een euforisch gevoel, neemt pijn en angst weg. Vandaar dat het ook wordt gebruikt op het slagveld. Het middel kreeg in Arabische wereld de bijnaam 'jihad-drug', omdat strijders van terreurgroep IS in Irak en Syrië het gebruikten. Het IS-kalifaat werd in 2019 verslagen, maar captagon is in Syrië gebleven.

"Het Assadregime heeft de productie naar industriële schaal getild en alle faciliteiten gecreëerd die nodig zijn voor de export. Dat gaat via allerlei façade-constructies, en schimmige bedrijven die worden gebruikt voor het transport. De buurlanden zijn er steeds scherper op, vandaar dat steeds vaker partijen worden onderschept", aldus Van Veen.

Vaker in Europa

Steeds vaker worden partijen captagon gevonden in Europa. In oktober 2021 in Nederland in het Limburgse Maasbree, waar twee miljoen pillen verstopt zaten in een partij ontbijtgranen. De Italiaanse politie vond in juli 2020 in Salerno drie zeecontainers vol. Veertien ton, 84 miljoen pillen – met een straatwaarde van naar schatting een miljard euro nog altijd een van de grootste amfetaminevondsten ooit.

Van Veen: "We zien een toenemende betrokkenheid van Europese partijen in de smokkel van captagon, zoals de Albanese maffia. Er zijn ook links met Nederland, want we zijn blijkbaar zelf nogal goed in de productie van chemische drugs. Maar dan gaat het vooral om de ingrediënten, en logistiek. Grootschalige handel in captagon valt tot dusver mee. Er worden hier ook al veel synthetische drugs geproduceerd."