Mediterraan dieet kan kans op dementie fors verkleinen

Onderzoekers van de Universiteit van Exeter bekeken de medische- en leefstijlgegevens van 60.000 Britten uit de Biobank, een online database waar ruim een half miljoen Britten instaan. Ze vergeleken het aantal gevallen van dementie in de groep die een strikt mediterraan dieet volgt met de groep die dit niet doet. De wetenschappers hielden hierbij rekening met mensen die erfelijk belast zijn. 

23 procent lager 

In de totale groep werden in bijna tien jaar tijd 882 gevallen van dementie vastgesteld, maar bij de groep die het mediterraans dieet volgt, lag het risico 23 procent lager dan bij de groep die anders eet. Het lijkt er volgens de onderzoekers daarom op dat het eten van veel groenten, fruit, noten, granen, vis en olijfolie een 'beschermend effect' kan hebben tegen dementie, ook wanneer iemand genetisch belast is. 

De mediterrane keuken 

Wat is mediterraans eten? Dit is de keuken van tientallen landen rondom de Middellandse Zee, zoals Italië, Spanje, Marokko, Griekenland, Tunesië, Albanië en een deel van Zuid-Frankrijk. Hoewel de gerechten vaak heel verschillend zijn, hebben ze één ding gemeen: de producten zijn lokaal en vers.  

• Veel verse groente en fruit 
• Volkoren producten 
• Peulvruchten 
• Noten en zaden
• Vis en zeevruchten 
   
• Weinig dierlijke producten
• Veel variatie 
• Geen bewerkt voedsel 

Vasculaire dementie 

Voor Jaap Seidell, hoogleraar Voeding aan de Vrije Universiteit Amsterdam, zijn de uitkomsten van het Britse onderzoek geen verrassing. "Het is zeker niet de eerste studie die hiernaar gedaan is, hier wordt al decennialang onderzoek naar gedaan", vertelt hij. "In een groot Spaans onderzoek werd bijvoorbeeld de helft van de deelnemers op een mediterraan dieet gezet en de andere helft niet. De groep die het dieet volgde, leefde langer, had minder last van overgewicht, hart- en vaatziektes en dementie."

Dat mensen die mediterraans eten minder vaak last hebben van dementie, is volgens de hoogleraar logisch. "We denken bij dementie vaak aan de ziekte van Alzheimer, maar een groot deel van de mensen heeft vasculaire dementie en dat is te linken aan vaatziekten. Niet alleen de doorbloeding in het lichaam verslechtert daardoor, dit gebeurt ook in de hersenen."

Volgens critici is in het Britse onderzoek niet voldoende duidelijk hoe groot de invloed van het mediterraan dieet is, omdat de groep die zo'n dieet volgt in het algemeen vaak een gezondere leefstijl heeft. "De onderzoekers hebben wel geprobeerd om deze verschillen te corrigeren, maar het klopt dat deze mensen vaak gezonder leven", legt Seidell uit. "Zeker in Engeland is gezonde voeding niet goedkoop. Britten die mediterraans eten zijn vaker hoogopgeleid en lichamelijk actiever."

Actiever en minder stress 

Voeding is dus onderdeel van een gezonde leefstijl, zegt de hoogleraar. "Dat zie je ook aan de Middellandse Zee. Mensen zijn lichamelijk actiever, gaan op tijd naar bed, hebben minder stress en veel sociale contacten. Toch zie je in studies, zoals het Spaanse onderzoek, dat een mediterraan dieet ook verschil maakt als mensen verder dezelfde opleiding, achtergrond en leefstijl hebben."  

Seidell benadrukt uit dat mediterraans eten ook met de huidige inflatie niet alleen is weggelegd voor mensen met een grote beurs. "Je hoeft niet alleen maar verse groente en fruit te kopen. Groenten uit de diepvries, een blik of een pot zijn ook gezond. Kies qua koolhydraten voor een volkoren variant en koop goedkopere vis", vertelt hij.

"En noten zijn misschien duur, maar daar hoef je ook niet meer dan een handje per dag van te eten. Eigenlijk gaat het ook om wat je níet eet een drinkt: geen suikerhoudende dranken, weinig tot geen dierlijke producten en zo min mogelijk fabrieksvoedsel." En dat wijntje bij het eten, is dat bevorderlijk? "Alcohol drinken doe je natuurlijk niet voor je gezondheid. Hou het, net als de Italianen, bij één glaasje bij het eten."