Gehaat onder weggebruikers, geliefd bij jongeren: roep om actie tegen fatbike
Ze zijn razendpopulair onder jongeren en roepen tegelijkertijd veel weerstand op onder medeweggebruikers. Fatbikes: log uitziende fietsen die opgevoerd tot wel 50 kilometer per uur over de wegen sjezen. Eerst alleen in Amsterdam, maar ze winnen steeds verder aan terrein. En ook al worden ze voor de wet beschouwd als fiets, met fietsen heeft het niet veel te maken, vindt de Fietsersbond.
Vanuit het westen van het land zie je het op steeds meer plekken: jongeren - vaak van middelbare schoolleeftijd - die een beetje onderuitgezakt en achterovergeleund over de weg scheuren op fatbikes, elektrische fietsen die opvallen door hun dikke banden en minimalistische frames. En hoewel de naam misschien anders doet vermoeden, zijn ze verrassend snel. Fatbikes zijn zo gemaakt dat meetrappen niet of nauwelijks nodig is, door het ontwerp is het zelfs lastiger dan op een normale fiets. Dat komt doordat je als gebruiker dicht op de trappers zit.
Merendeel fatbikes is opgevoerd
Net als op alle andere elektrische fietsen is een helm niet verplicht. Ook al gaan fatbikes in de praktijk vaak harder. "Onze indruk is dat het merendeel van de fatbikes is opgevoerd", zegt een woordvoerder van de Fietsersbond. "Ze worden voorzien van een gashendel of de snelheidsbegrenzing wordt eraf gehaald. De zwaardere modellen kunnen daardoor tot wel 50 kilometer per uur."
Het is om die reden dat jongeren ze cool vinden en veel medeweggebruikers minder enthousiast zijn. En dat is nog voorzichtig uitgedrukt. Asociaal, gevaarlijk en onverantwoord, noemen zij fatbikes in deze reportage van Editie NL:
De Nationale Politie laat desgevraagd weten alert te zijn op fatbikes, waarvoor net als andere elektrische fietsen een maximumsnelheid van 25 kilometer per uur geldt. "Als fatbikes, bijvoorbeeld door opvoering, niet aan wet- en regelgeving voldoen, kan er proces-verbaal worden opgemaakt en in bepaalde gevallen ook inbeslagname volgen", waarschuwt een woordvoerder. "Als ze harder dan 25 rijden, ben je als gebruiker gebonden aan regels, zoals een helmplicht, minimumleeftijd en zijn een rijbewijs en verzekering verplicht."
Regelmatig gaat het mis en vinden er ongelukken plaats, zoals deze week met een opgevoerde fatbike in het Zeeuwse Tholen, vorige week in Amstelveen en onlangs met twee scholieren in Eindhoven. Maar hoeveel ongelukken er precies zijn met fatbikes wordt niet geregistreerd door het SWOV, het wetenschappelijk instituut dat onderzoek doet naar verkeersveiligheid. Nóg niet, zegt een woordvoerder. "Eerder werd er ook geen onderscheid gemaakt tussen ongelukken met fietsen en e-bikes. Het zou me niet verbazen als dat onderscheid er in de toekomst ook nog komt voor fatbikes."
Wel enthousiast over fatbikes is techjournalist Bram van Dijk van Bright. "Stop met de fatshaming van de fatbike", zegt hij. "Het is gewoon een fiets met dikke banden. Voor de rest is er niks anders aan dan andere fietsen."
Ook Veilig Verkeer Nederland (VVN) ziet een belangrijk voordeel aan de fatbike. De brede banden geven juist veel grip op verschillende soorten ondergronden. "Als je je houdt aan de maximumsnelheid is er niets mis mee", schreef woordvoerder Rob Stomphorst vorige maand in een brief in De Telegraaf. "Het probleem zit hem alleen in het feit dat de gebruikers er vaak te hard op willen fietsen." Als het de branche niet lukt om de snelheid te beteugelen, is VVN voor strengere regels.
Cowboymarkt
Ook de Fietsersbond zegt dat er niet veel aan de hand is zolang gebruikers zich aan de regels houden. Wel zou de bond het liefst zien dat er beter wordt gehandhaafd bij de verkoop van fatbikes, bijvoorbeeld door middel van keuringen die erop toezien dat er geen fietsen op de markt worden gebracht die makkelijk kunnen worden opgevoerd. "Zoals het ook in andere sectoren niet is toegestaan om een onveilig product op de markt te brengen."
Een cowboymarkt, noemt de Fietsersbond de verkoop van fatbikes. "Het zijn niet de gerenommeerde fietsmerken die fatbikes verkopen. Vaak komen ze uit China en is het niet meer dan een framepje met een simpele motor. Bij de trapondersteuning op andere elektrische fietsen wordt nog gemeten hoeveel kracht je zet, bij fatbikes is dat meestal niet zo. Het is een vrij primitieve techniek die daardoor goedkoop kan worden aangeboden. Ik vraag me af of kopers over een jaar nog zo blij zijn met hun aankoop als die uit elkaar valt."
Fatbikeverkoper Armano Muis van La Souris uit Almere zegt een 'ongekende groei' te hebben meegemaakt. "De verkoop van fatbikes is in drie maanden tijd geëxplodeerd." Het goedkoopste model in zijn winkel kost zo'n 1200 euro, de duurste 3500 euro. Hij denkt dat de populariteit van de fatbike mede veroorzaakt wordt door de pas ingevoerde helmplicht voor snorfietsers.
Muis schat de gemiddelde koper een jaar of 30, maar ziet ook klanten van 10 jaar zijn winkel binnenlopen. "Vroeger stonden jongeren met hun opgevoerde scootertjes bij de skatebaan. Toen werden dat Vespa's. En nu zijn het fatbikes."
In deze video zetten we, samen met de ANWB, uiteen wat de regels voor elektrische fietsen zijn: