Europa vergeet Soedan, terwijl geweld toeneemt: 'Land wordt opgesplitst'

Toen het conflict tussen Israël en Hamas oplaaide, was de angst groot dat het ten koste zou gaan van de aandacht voor de oorlog in Oekraïne. Veel wereldleiders herhaalden daarom hun steun aan Oekraïne. 

Maar of er daardoor ook minder aandacht voor het conflict in Soedan zou zijn, leek geen aandachtspunt. In Europa blijft het angstvallig stil, ook nu het geweld verder oplaait en het land in een steeds diepere crisis belandt.

Miljoenen op de vlucht

De oorlog tussen het paramilitaire RSF en het Soedanese leger SAF eist al ruim een half jaar een enorme tol van de bevolking. Naast geweld is inmiddels ook honger een groot probleem. 40 procent van de Soedanezen heeft op dit moment te maken met een direct voedseltekort. Ook ligt de gezondheidszorg plat: ziekenhuizen zijn verwoest of onbereikbaar. Miljoenen Soedanezen zijn op de vlucht. 

Sinds ruim een week wordt in Soedan heviger gevochten. De strijdende partijen hebben ook de onderhandelingsgesprekken weer hervat, onder leiding van Amerika en Saoedi-Arabië. Die timing is geen toeval, zegt Soedandeskundige Hoffmann. "Voordat de partijen aan tafel gaan, proberen ze hun eigen onderhandelingspositie op de grond te versterken."

Vooral strategische plekken zijn dan een doelwit, legt Hoffmann uit. Zo veroverde het paramilitaire RSF onlangs Nyala, de op één na grootste stad in Soedan, die op een belangrijke handelsroute ligt. "In het verleden zag je dat ook gebeuren. Dan verergerden gevechten bij bijvoorbeeld strategische bruggen." 

Mogelijke deal 

Door naar het geweld te kijken, ziet Hoffmann ook dat er mogelijk al een onuitgesproken deal op tafel ligt. In de grote regio Darfur is de militaire aanwezigheid van het leger SAF weggevallen. Het is nu grotendeels in handen van RSF.

In de hoofdstad Khartoem gebeurt, op een veel kleinere schaal, het omgekeerde: de RSF heeft zich teruggetrokken uit bepaalde buurten en de SAF heeft kleine winsten geboekt.

"Je ziet het begin van een scenario waar we al bang voor waren. Soedan wordt opgesplitst," legt Hoffmann uit. "En dat is niet onlogisch, als je naar de belangrijkste spelers kijkt in de regio waar de onderhandelingen plaatsvinden. Dan gaat het om de Verenigde Arabische Emiraten, die de RSF ondersteunen, en om Saoedi-Arabië, dat graag als succesvolle bemiddelaar van een deal wil worden gezien. 

"Saoedi-Arabië wil geen onrust direct voor zijn voordeur, dus heeft het er baat bij dat het Soedanese leger SAF daar de macht heeft, in plaats van een voormalige militie." Voor de Emiraten geldt dat zij vanuit Darfur hun machtspositie prima in de regio kunnen vestigen.

Andere militaire groeperingen

De splitsing baart Hoffmann grote zorgen. "Het is een grote illusie dat het hier stopt." De Soedankenner verwacht eerder méér geweld na zo'n tweedeling. "Want de RSF is vastbesloten en krijgt daarbij steun van de Emiraten."

Ook zullen andere groepen hier niet van gediend zijn. "Zo zitten er Afrikaanse rebellen in Darfur die het niet eens zijn met de RSF en geen andere optie zien dan terugvechten." 

Dat gebeurt op dit moment al in Zuid-Kordofan, waar een belangrijke gewapende groep al militair actief is. "Zij willen hun territorium verdedigen, ongeacht wie het bezet." 

Hoffmann ziet de ontwikkelingen op dit moment somber in. Ze benadrukt dat het daarom des te meer zaak is dat Europa druk uitoefent op de regionale partijen zoals de Emiraten en Egypte, die hun invloed uitoefenen op de onderhandelingen. 

Druk uitoefenen

De betrokkenheid van buurland Egypte is voor Europa wel ingewikkelder sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas. "We hebben Egypte nodig om mensen uit Gaza te halen en om humanitaire hulp binnen te krijgen." Europa zal daarom voorzichtiger moeten zijn. 

Toch kan Europa ook op andere manieren druk uitoefenen, verzekert Hoffmann. "Bijvoorbeeld met sancties." Amerika en het Verenigd Koninkrijk deden dat al door bedrijven en personen te sanctioneren. Europa heeft wel een raamwerk van een sanctielijst klaarstaan, maar vervolgstappen zijn nog niet genomen. 

Naast het uitoefenen van druk, kan Europa levens redden door meer humanitaire hulp het land in te forceren en door burgerbewegingen te ondersteunen. Hetzelfde geldt voor het steunen van Soedenese boeren in het relatief veilige oosten. "Er gaan nog duizenden mensen sterven aan honger, we moeten daar nu iets aan doen."

Vluchtelingenstromen

Toch lijkt er weinig van de grond te komen, terwijl juist Europa zelf het belang zou moeten inzien van de hulp, benadrukt Hoffmann. "Als we geen verlichting bieden of druk uitoefenen op sponsoren van deze oorlog, dan gaan we grotere vluchtelingenstromen zien naar Europa." Op dit moment zijn zo'n 6 miljoen Soedanezen op de vlucht. Volgens de VN gaat het om de snelstgroeiende en nu grootste crisis van ontheemden ter wereld.