Kinderen in oorlog: 'Hoe langer het duurt, hoe lastiger ze het kunnen verwerken'

Voor de inwoners van Gaza gaat er geen dag voorbij zonder de angst dat er een raket of bom op hen valt. In het afgesloten gebied wonen voornamelijk vrouwen en kinderen en van de 10.000 dodelijke slachtoffers kwamen er - volgens het ministerie van Gezondheid van Hamas - al ruim 4000 kinderen om het leven. Voor hen die nog in leven zijn, heerst de angst of ze het volgende slachtoffer zijn. Volgens Ernst Suur, directeur van War Child Nederland, zijn kinderen altijd de dupe in een oorlog.

Stress

Hij maakt zich dan ook grote zorgen over de psychologische gevolgen voor de kinderen in Gaza. "Er komt zoveel stress los bij dit soort geweld." Die stress uit zich op verschillende manieren. Kinderen kunnen fysieke klachten ontwikkelen zoals nervositeit, overgeven, extreme hoofdpijn of het verlies van de controle over het lichaam. "Maar ook nachtmerries en bedplassen komen vaak voor", legt Suur uit, die zelf veertien jaar lang psychologische hulp bood aan kinderen in conflictgebieden.

Naast de fysieke symptomen uit stress zich ook mentaal. Kinderen in oorlog kunnen last krijgen van herbelevingen, ook wanneer het geweld al voorbij is. "Bij het minste of geringste geluid denken ze dat er weer een aanval is." Sommige kinderen verliezen juist al hun emoties en raken afgevlakt. Concentratieproblemen, slapeloosheid en negatieve gedachten kunnen daar vaak bij opgeteld worden.

Ouders

Voor veel kinderen in Gaza is het niet de eerste keer dat ze met geweld te maken krijgen, hetzelfde geldt voor hun ouders. Suur legt uit dat traumatische stressstoornis van generatie op generatie kan worden doorgegeven. "Daarom moeten we er zo snel mogelijk bij zijn nu."

Hulporganisatie Save the Children doet regelmatig onderzoek naar de mentale gemoedstoestand van kinderen en jongeren in de bezette Palestijnse gebieden en ook voor 7 oktober was dat beeld allesbehalve geruststellend. Uit hun meest recente onderzoek uit 2022 blijkt dat 80 procent van de kinderen last heeft van mentale problemen, 96 procent van de ouders is ongelukkig en voelt zich angstig.

Hulp

Om de kinderen in Gaza te helpen, is het van groot belang dat er zo snel mogelijk psychologische hulp geboden wordt. Want, zegt Suur, 'die stress moet hun lijfjes uit, anders stapelt het op'. Psychosociale eerste hulp wordt dat genoemd: "Die eerste fase is heel belangrijk, kinderen moeten zich zo snel mogelijk weer veilig voelen." Volgens War Child kunnen ouders die veiligheid het beste bieden, maar wanneer zowel vader als moeder overleden is, moeten hulpverleners te hulp schieten.

Die hulp is in deze situatie alleen lastig te verlenen, vertelt Helma Maas van Save the Children. Zij pleit voor een onmiddellijk staakt-het-vuren. "Dat is het enige wat helpt, ruimte om even adem te halen." War Child denkt daar net zo over: "Het is belangrijk dat kinderen kunnen praten, hun verhaal doen en weten: ik ben niet de enige."

Op dit moment zijn er zowel van Save the Children als War Child hulpverleners in Gaza, maar het is onmogelijk om hulp te bieden aan kinderen die dat nodig hebben. "Het is te onveilig voor hulpverleners om hun werk te doen."

Veerkracht

Ondanks de grote zorgen over de mentale gevolgen voor de kinderen in Gaza, is er ook een sprankje hoop. Zo zag Helma Maas dat meerdere kinderen die luchtaanvallen hebben meegemaakt daar ook weer van herstellen: "Het kinderbrein is elastisch." Ook Suur ziet de veerkracht van kinderen: "Met de juiste hulp kunnen ze zich ontwikkelen tot gezonde jongvolwassenen. Maar, benadrukt hij, 'er zit ook een grens aan die veerkrachtigheid'.