Jan thuis met een burn-out? 'Bevraag al zijn collega's óók over werkstress'

Wouter Vrooland, psycholoog Arbeid en Gezondheid en actief lid van NIP, somt vragen op die direct aan collega's gesteld zouden moeten worden: "Wat vind jij eigenlijk van de werkdruk hier? Haal je voldoening uit je werk? Levert het je energie op, of kost het alleen maar kruim? En je werkplek, is die prettig?"

Uitgeput en minder geconcentreerd

Eerst dat begrip 'burn-out.' Het is geen officiële medische diagnose. Maar, zo zegt psycholoog Arbeid en Gezondheid Wouter Vrooland: "De situatie burn-out bestaat zeer zeker. Heel lang overbelast worden, leidt tot allerlei klachten. "

Die klachten zien Vrooland en zijn collega's dagelijks in de praktijk. "Uitputting is de bekendste en voornaamste. Vrijwel altijd zien we ook dat mensen zich slechter kunnen concentreren en dat hun kortetermijngeheugen minder goed werkt."

Ook een teken aan de wand: "Verminderde emotionele betrokkenheid. Werknemers die langdurig overbelast zijn, worden vaak cynisch. Ze gaan onverschillig doen."

Cijfers TNO: kwart jonge werknemers met burn-outklachten

TNO kwam in september van dit jaar met nieuwe cijfers uit 2022 rond burn-outklachten. 18 procent van de werknemers vanaf 35 jaar ervaart die. 

Onder jongere medewerkers ligt dat percentage met 24 procent nog hoger. Opvallend: onder jonge vrouwen geeft zelfs 29 procent aan burn-outklachten te hebben. Het gaat in de cijfers om wat mensen zelf ervaren, niet om door artsen vastgestelde diagnoses.

Hoewel burn-out geen officiële medische diagnose is - zoals depressie bijvoorbeeld dat wel is - stellen artsen soms wel de diagnose. In de leeftijd 18-34 gebeurde dat in 2022 bij 1,5 procent van de werknemers. Het volledige rapport van TNO lees je hier.

Als iemand met – milde of ernstige - stressklachten bij Vrooland in de spreekkamer belandt, wordt eerst bekeken wat die stress veroorzaakt. "Het kan simpelweg zo zijn dat iemand te veel taken op z'n bord heeft. Maar het kan ook zitten in contact met een leidinggevende dat niet lekker loopt."

Allerlei oorzaken zijn denkbaar, schetst Vrooland. Misschien staat iemand wel niet (meer) achter de missie van het bedrijf, heeft een organisatie andere doelen dan die de werknemer persoonlijk belangrijk vindt.

Rol van de werknemer

Zelfreflectie is altijd onderdeel van de aanpak van stressklachten. "Iemand die een hoge werkdruk ervaart kan zelf z'n agenda goed bekijken, prioriteiten stellen, pauzes goed benutten en op tijd naar bed gaan, zodat hij of zij uitgerust op het werk komt."

Maar er zijn ook altijd dingen waar je niet direct zelf iets aan kunt veranderen. Daar komt de rol van de werkgever om de hoek. "Die moet meedenken. Misschien halen jouw collega's gestelde targets wel makkelijker dan jij omdat zij ooit een cursus time-management hebben gehad. Dan is het zinvol dat jij die ook krijgt."

Maar er is veel meer waar bijvoorbeeld een afdelingschef naar moet kijken. "De werkplek is belangrijk. Is die te lawaaiig, dan kunnen mensen daar last van hebben en minder goed presteren. Dat kan ook tot stressklachten leiden."

En hoe staat het met de sfeer? "Voelen mensen zich zo fijn en prettig bij hun collega's dat ze met elkaar durven bespreken wat er minder goed gaat op het werk of thuis? Dat heeft namelijk een positief effect hebben op de hoeveelheid stress die werknemers ervaren."

Collega's als hulpbron

Helemaal mooi is het als die collega's misschien wel tips voor elkaar hebben over hoe zij hun targets halen, vergaderingen voorbereiden, hun tijd bewaken. "Hulpbronnen noemen we dat."

Wat Vrooland betreft zou voor al deze zaken overigens sowieso aandacht moeten zijn bij werkgevers, ook zonder uitvallers. "Verzuim is heel vervelend voor de medewerker en kost de werkgever geld. Bovendien vergroot het de werkdruk voor collega's. Een preventieve insteek is in alle opzichten slim."

Tot slot, mensen die thuis komen te zitten met burn-outklachten ervaren vaak ook druk in hun privéleven. Het is dan een optelsom. Schulden, mantelzorg, een echtscheiding; het kan allemaal zwaar op iemand drukken. Tel daar werkstress bij op en het risico op uitvallen ligt op de loer.

Maar druk in iemands privéleven is geen reden om niet ook heel serieus te kijken naar de werkplek. Zodat wat daar te verbeteren valt in elk geval wordt aangepakt en stressklachten hopelijk beheersbaar blijven.