Boeren claimen grond Erna om mest uit te rijden: 'Ze zijn van God los'

Erna doelt op een praktijk van boeren die in de Achterhoek ook wel landjepik wordt genoemd. Boeren claimen digitaal een stuk land dat niet van hen is in een systeem van de overheid. Zo kunnen ze meer subsidie opstrijken in Brussel en kan er meer mest uitgereden worden op hun eigen land. De echte eigenaar van de grond heeft vaak geen idee dat dit gebeurt.

Recreatiepark 

Wie aankomt bij Buitengebied de Panoven ziet als eerste een mooie oude steenoven. "Dat is industrieel erfgoed", zegt de 70-jarige Erna. "Sinds 1921 is de Panoven in de familie. Eerst als steenoven, later als recreatiepark. Deze gronden zijn heel belangrijk voor ons."

Jaarlijks verwelkomt De Panoven 60.000 bezoekers en er kunnen 300 mensen overnachten als het moet. "We bieden rondleidingen en recreatie aan. Mijn man is een paar jaar geleden overleden, maar mijn zoon zit ook in het bedrijf, dus met de opvolging zit het wel goed", lacht ze.

Bevriende boer

Al jaren rijdt een bevriende boer van een zorgboerderij de mest van zijn paarden deels uit over de grond van Erna. Maar omdat sinds begin dit jaar boeren verplicht zijn hun grond te registreren bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), vroeg de boer aan Erna of hij dat met een hectare van de Panoven mocht doen. 

"En toen kwam de melding dat er drie claims op onze grond lagen", zegt Erna met licht ingehouden woede. "Ik heb gebeld met de RVO om onze percelen te checken. En wat bleek? We hebben 10 hectare in bezit en drie boeren hadden 2,5 hectare van ons geregistreerd!"

Boeren doen dit dus, omdat voor iedere bij de RVO geregistreerde hectare grond een subsidie van enkele honderden euro's bij Brussel kan worden aangevraagd. Daarnaast betekent meer grond ook meer mest uitrijmogelijkheden en dus meer dieren en gewassen.

Navraag bij de RVO leert dat het systeem van registreren niet waterdicht is. De dienst werkt met topografische kaarten, waar kadastrale eigendommen niet goed op te zien zijn en gecontroleerd op claims wordt er steekproefsgewijs. 

Erna schrok zich een hoedje, maar na goed overleg trokken twee boeren hun claim in. "Maar een oude boer houdt zich van de domme. Hij trekt zijn claim niet in. Het gaat om ongeveer een hectare."

Oproep

Als de buurman van Erna niet had gevraagd of hij haar grond mocht gebruiken, was ze er nooit achtergekomen. "En dat baart zorgen", zegt Marcel Tap van Hiswa-Recron, de brancheorganisatie voor bedrijven in de watersport- en recreatiesector.

"We vermoeden dat op veel grond en sloten en waterwegen van onze leden onrechtmatige claims van boeren liggen. We roepen onze leden dan ook op hun percelen te checken bij de RVO."

Niet alleen grond en sloten van recreatieondernemers worden door boeren onrechtmatig geclaimd. Ook bermen van lokale overheden ontsnappen niet aan de registratiewoede van boeren, zo bleek uit een onlangs gepubliceerd onderzoek van onderzoeksplatform Investico. Uit een steekproef onder 749 door boeren geclaimde percelen, die eigendom zijn van de overheid, bleek dat voor 26 procent geen toestemming is gegeven.

Gemeente Berkelland

Burgemeester Joost van Oostrum van de gemeente Berkelland kan daarover meepraten. "Wij hebben inmiddels 30 kilometer berm via paaltjes opnieuw uitgezet en teruggevorderd van boeren. Maar we hebben nog 30 kilometer te gaan", legt hij uit.

"Sommige boeren nemen grond over en zijn in de veronderstelling dat onze berm bij hun land hoort", zegt burgemeester Van Oostrum. "Maar soms staat er een verkeersbord in de berm, dan weet je dat je te ver bent gegaan."

Voor de gemeenten Berkelland zijn de bermen belangrijk. "We willen ze gebruiken voor ecologisch bermbeheer. Bermen kunnen een belangrijke groene verbinding zijn tussen bospartijen, net als beekjes."

Systemen koppelen 

Volgens Van Oostrum kan de RVO het probleem van oneigenlijke registraties goed te lijf gaan. "Koppel het systeem aan kadastrale kaarten. Dan zie je meteen wie eigenaar is van de grond. En als een boer geen eigenaar is, maar wel het recht heeft om het land te registreren, moet hij een overeenkomst uploaden."

De RVO geeft aan dat de regels strenger zijn geworden. "Bij mondelinge overeenkomsten tussen boeren en grondeigenaren, vragen we sinds kort ook om een overeenkomst", zegt een woordvoerder.

"Ook worden sinds kort dubbelclaims gecheckt door het systeem en doen inspecteurs steekproeven. En bij meldingen checken we de claims en wordt oneigenlijk gebruik teruggevorderd", licht de woordvoerder van RVO toe.

Rechter

Maar dat is nou juist het probleem. Eigenaren moeten eerst hun grond registreren bij RVO om te kijken of er al een claim op ligt. "En welke ondernemer doet dat nou? Hij of zij is toch druk met ondernemen", zegt Tap van Hiswa-Recron. "Vandaar nogmaals mijn oproep aan leden om hun grond te checken. Alleen dan weet je het zeker."

Terug naar De Panoven in Zevenaar. Erna staat bij het grasveld dat door een boer in de omgeving is geclaimd. "Na overleg met de RVO heb ik afgesproken dat ik nog een keer met de boer ga praten en dat iemand van de RVO hem daarna belt om hem te helpen de claim terug te draaien."

En als hij dat niet doet? "Dan stap ik naar de rechter", is Erna vastberaden, al vindt ze het de omgekeerde wereld. "Ik moet aan een dief toestemming vragen om mijn huis te verlaten. Zonder spelregels gaan mensen alle kanten op."