Gemeente, Rode Kruis, UNHCR: iedereen schreeuwt om extra plek asielzoekers

In Ter Apel is een maximumcapaciteit van 2000 mensen, maar begin deze week verbleven er 2340 mensen in het aanmeldcentrum. Het bewaken van de orde en veiligheid in het asielcentrum is niet of nauwelijks mogelijk, blijkt uit het onderzoek van de Inspectie van Justitie van Veiligheid. 

Flinke overlast

Het aantal incidenten en de ernst ervan groeit met de dag, concludeert de inspectie. Binnen de hekken van het terrein zorgt een groep van zo'n 200 tot 250 asielzoekers voor flinke overlast.

Het beeld dat in het rapport wordt geschetst door de Inspectie van Justitie en Veiligheid wordt bevestigd in een GGD-rapport dat EenVandaag in handen heeft gekregen. Daarin wordt melding gemaakt van methadongebruik door veel alleenstaande mannen. Dat is een middel dat ontwenningsverschijnselen na heroïnegebruik moet tegengaan.

"Dat kan onderlinge spanningen geven", schrijft de GGD Groningen. Dat onderzoek staat los van de bevindingen van de Inspectie Justitie en Veiligheid.

Het GGD-onderzoek werd gedaan op verzoek van Jaap Velema, burgemeester van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt. Hij zag het aantal mensen in het aanmeldcentrum de afgelopen dagen oplopen waardoor er niet genoeg slaapplekken waren. "Mensen verbleven noodgedwongen vier of vijf nachten in de recreatieruimtes en wachtkamers van het centrum. Er zijn daar geen was- en douchegelegenheden, onvoldoende toiletten en er is geen goede ventilatie", zegt Velema tegen RTL Nieuws. 

'Voor de zoveelste keer'

Volgens de burgemeester is het de eerste prioriteit dat de asielzoekers uit die wacht- en recreatieruimtes gehaald worden. "Groningen probeert voor de zoveelste keer het maximale te doen om die eerste nood te lenigen, maar de uitstroom vanuit Ter Apel is vastgelopen omdat gemeentes aangeven dat het op dit moment eigenlijk even niet uitkomt."

Velema zegt dat staatsecretaris Van der Burg welwillend is om opvangplekken te regelen, maar niet de middelen heeft om dit voor elkaar te krijgen. 

Oproep aan politiek

"We zitten in een soort politiek vacuüm waar er op dit moment nog geen nieuw kabinet is aangetreden", zegt hij. De burgemeester doet daarom een oproep aan alle politiek leiders die nu aan die onderhandelingstafel zitten.

"Zij zitten aan tafel om afspraken te maken over de toekomst, maar ondertussen hebben we wel een verantwoordelijkheid om te zorgen voor humane opvang voor asielzoekers. Zij moeten zich afvragen wat hun signaal is aan burgemeesters en wethouders die op dit moment de opvang van asielzoekers blokkeren."

Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft gemeenten en provincies de afgelopen maanden al vaker gevraagd meer asielzoekers op te nemen en doet dat nu opnieuw. "Als alle provincies en gemeenten helpen, moet het mogelijk zijn om voldoende opvang te realiseren", zegt een woordvoerder tegen RTL Nieuws. "Gelukkig zijn er gemeenten die al de helpende hand bieden. Hierdoor was het afgelopen nacht niet nodig om de wachtruimte van de IND in te zetten."

Er wordt daarnaast ingezet op het versneld laten uitstromen van statushouders naar gemeenten, zegt de woordvoerder. "Want met elke statushouder die we elders kunnen onderbrengen creëren we ook weer een vrije plek in de opvang. We beseffen dat we veel van gemeenten en provincies vragen, maar we zullen dit echt met elkaar moeten doen."

'Kan zo niet langer'

Ook volgens demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) is het 'duidelijk dat de situatie in Ter Apel zo niet langer kan'. Ook hij doet 'met klem' een beroep op de gemeenten en provincies om nieuwe opvangplekken beschikbaar te stellen.

Het Rode Kruis vindt het 'schrijnend' dat er in Ter Apel niet voor iedereen kan worden voldaan aan de basale eisen. "We zien dat alle betrokkenen zich hard inzetten om oplossingen te vinden. Maar onderaan de streep blijft het pleisters plakken", aldus het Rode Kruis. "Mensen die naar Nederland komen na een lange en vaak heftige reis hebben recht op menswaardige opvang."

De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR noemt de situatie in Ter Apel 'zorgwekkend en een symptoom van een failliet opvangsysteem'. 

Landelijk probleem

De Veiligheidsregio Groningen stelt dat de oplossing voor het overvolle Ter Apel niet in Groningen, maar in de rest van het land. "Het is een landelijk probleem op Gronings grondgebied", zegt een woordvoerder. Er ligt voor de veiligheidsregio daarom geen rol om een oplossing te bieden, zegt hij.

"De oplossing is meer plekken regelen, en die hebben we niet." De veiligheidsregio is volgens de woordvoerder wel altijd bereid mee te denken. "Bij een hulpvraag doen we er alles aan om de Groningse gemeenten bij te staan. Dat hebben we altijd gedaan."

Spreidingswet 

De spreidingswet die een oplossing voor het overvolle azc zou zijn, vanwege de mogelijkheid gemeenten te dwingen asielzoekers op te nemen, ligt nog bij de Eerste Kamer. Het is nog niet zeker dat Van der Burg hier een meerderheid voor zal krijgen, zegt politiek verslaggever Floor Bremer. "BBB, de grootste fractie in de Eerste Kamer, is namelijk tegen. Net als de partij van de staatssecretaris zelf, de VVD."

Tijdens de formatie is migratie ook een belangrijk thema, zegt Bremer. "De vier partijen die nu bij de verkenner in beeld zijn om te gaan praten over een nieuw kabinet, PVV, VVD, NSC en BBB, zijn allemaal voorstander van maatregelen die de instroom van asielzoekers naar beneden moeten brengen. Dus dat zal zeker op de formatietafel komen te liggen."