VS probeert escalatie oorlog in het Midden-Oosten te voorkomen

"Je ziet ook dat de Amerikanen zich zorgen maken dat het in de regio uit de hand loopt", zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan. Met hem, en met Midden-Oosten-verslaggever Pepijn Nagtzaam, bespreken we Blinkens trip. Alvast een kleine spoiler: "De Amerikanen worden in het Midden-Oosten steeds minder serieus genomen", aldus Nagtzaam. 

Kritiek Israël

Blinkens toer in de regio begint in het weekeinde waarin het drie maanden geleden is dat Hamas Israël aanviel, daarbij 1200 mensen afslachtte, en honderden mensen ontvoerde naar de Gazastrook. Israël reageerde meteen met zware bombardementen en een invasie van de Gazastrook. Daarbij zijn volgens de Palestijnen al meer dan 22.000 mensen gedood, meest burgers. Een groot deel van de Gazastrook is platgebombardeerd. 

Het nietsontziende Israëlische optreden oogst internationaal steeds meer kritiek, bijvoorbeeld van de VN, maar ook in de VS zelf.
Sinds deze week doodt Israël dus ook Hamas-leiders die zich veilig wanen in andere landen. En daarmee groeit de vrees dat de oorlog overslaat.
 

De Amerikanen beloven 'stevige gesprekken' te voeren, aldus een woordvoerder van minister Blinken. Het is Blinkens vierde missie naar de regio. Hij bezoekt komende week niet alleen Israël, maar ook de Westelijke Jordaanoever, Jordanië, Egypte, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten en later Griekenland. De eerste stop is nu Turkije. Allemaal landen met invloed of banden met de strijdende partijen.

"Niet elk gesprek zal makkelijk zijn", zegt woordvoerder Matthew Miller. "Maar het is in niemands belang, niet dat van Israël, niet dat van de regio, niet dat van de wereld, dat het conflict zich verder dan Gaza verspreidt."

Aanvallen

Daar lijkt het de laatste tijd wel steeds meer op. We zien in verschillende landen in de regio incidenten. Houthi-rebellen die Hamas steunen en vanuit Jemen internationale vrachtschepen op de Rode Zee onder vuur nemen. Aanvallen van gewapende milities in Syrië en Irak op Amerikaanse bases daar. En als vergelding daarop een Amerikaanse bombardement op een militieleider in Irak. Een bloedige bomaanslag in Iran, bondgenoot van Hamas, die uiteindelijk is opgeëist door terreurgroep IS

Maar het meest riskante is de Israëlische aanval op Libanon deze week. In Beiroet werd Hamas-kopstuk Saleh al-Arouri opgeblazen. "Een illegale drone-aanval op de hoofdstad van een ander land. Israël neemt veel risico en gaat heel ver om Hamas-leiders te pakken te krijgen", zegt verslaggever Nagtzaam. De Hamas-leider verbleef in een woonwijk van de Hezbollah-beweging. Hezbollah is de andere regionale bondgenoot van Hamas. Een zwaarbewapende groepering, die nu al vanuit het zuiden van Libanon regelmatig Israël beschiet. 

Escalatie

Bij die beschietingen aan de grens zijn nu al tientallen doden gevallen, maar toch lijkt escalatie hier voorlopig uit te blijven. "Hezbollah veroordeelt de aanval op de Hamas-leider heel hard, en dreigt met vergelding. Maar ze gaan eigenlijk door zoals ze tot nu toe steeds doen. Hezbollah heeft raketten die heel ver komen. Ze hadden al lang Israëlische steden als Haifa en Tel Aviv kunnen treffen. Maar ze doen het niet. Ik denk dat dat veelzeggend is. Als partijen een grote regionale oorlog zouden willen, zou die waarschijnlijk al begonnen zijn", aldus Nagtzaam.  
 

Hij vervolgt: "Israël heeft ook al een paar keer gedreigd van Beiroet het nieuwe Gaza-Stad te maken. Maar ze weten dat als ze de grens oversteken om Hezbollah aan te vallen, dat heel veel levens gaat kosten. Hezbollah weet ook dat een echte oorlog met Israël gruwelijke gevolgen heeft. Voor de organisatie zelf, en voor Libanon. Het blijft bij dreigementen en geïsoleerde incidenten aan de grens. Maar het worden er wel steeds meer, en het risico op erger neemt wel steeds meer toe."

VS minder serieus genomen

Nagtzaam verwacht overigens dat Blinken weinig potten kan breken. "Het is niet zijn eerste trip, en het enige dat je ziet is dat de oorlog in Gaza alleen maar langer duurt, en de destructie steeds groter wordt. Niemand lijkt te luisteren. Amerika's macht en invloed zijn tanende, het land wordt in het Midden-Oosten steeds minder serieus genomen. Natuurlijk is er de militaire macht, maar het aanzien van de VS, en het Westen, heeft de laatste jaren een flinke deuk opgelopen. Dat kan ook niet anders als je het altijd maar hebt over democratie en mensenrechten, totdat er bij de VN een resolutie langskomt om het handelen van Israël te veroordelen. Dan geeft de VS niet thuis, en dat wordt in de hele Arabische wereld gezien."

Ook VS-correspondent Erik Mouthaan constateert dat er steeds minder naar de Amerikanen wordt geluisterd, zelfs door de trouwe bondgenoot Israël. De Verenigde Staten vragen Israël al langer niet zoveel burgerslachtoffers te maken. "Er is toenemende frustratie in Washington, bij regering en parlement, dat Israël en premier Netanyahu zich niks aantrekken van de Amerikaanse adviezen. Biden is het zat, lezen we hier, en de toon wordt ook feller. Biden zei onlangs al dat Israël willekeurig bombardeert. Dat is een harde beschuldiging aan het adres van je trouwste bondgenoot", zegt Mouthaan. 

Amerika is vanaf het begin van de Gaza-oorlog beducht voor een oorlog tussen Israël en Hezbollah. In de eerste weken wist Washington Israël zo ver te krijgen Hezbollah niet aan te vallen. Mouthaan: "Biden heeft Israël toen ook meteen gewaarschuwd. 'Ga niet te ver'. Een oorlog tussen Hezbollah en Israël zou zorgen voor nog meer antipathie in de regio tegen Israël. De druk neemt nu toe op Biden om Israël harder aan te pakken. De toon mag dan feller zijn, maar Biden blijft Israël steunen. Punt. Er is ook brede consensus in de Amerikaanse politiek dat Hamas van de kaart moet worden geveegd."

Andere tactiek

Doet de VS dan helemaal niets om Israël te beteugelen? "Israël krijgt tot nu toe carte blanche van de VS als het gaat om wapens. Maar daar wordt nu aan gesleuteld. Er zijn plannen om daarover meer eisen te gaan stellen, en die worden breder gedragen in de Senaat. Maar het ligt hier politiek allemaal uiterst gevoelig; je krijgt meteen het verwijt dat je Israël, de trouwste bondgenoot, in de steek laat. Maar volgens het Pentagon zou Israël na kritiek van de VS de tactiek willen aanpassen. Meer precisiebombardementen, om het aantal slachtoffers te verminderen. Dat zou dan door Biden en Blinken voor elkaar zijn gekregen", aldus Mouthaan. 

Minister Blinken wil komende dagen afdwingen dat er veel meer humanitaire hulp de Gazastrook in mag. Ook hoopt hij een nieuwe poging in gang te zetten om Israëlische gijzelaars vrij te krijgen uit handen van Hamas. En de Amerikanen willen duidelijkheid van Israël over wat het wil met de Gazastrook als Hamas eenmaal is verslagen. Maar zo ver is het nog lang niet.