Bendegeweld in Ecuador bereikt nieuw dieptepunt, regering zet leger in

Gewapende mannen met maskers drongen gisteren het gebouw van de publieke televisiezender TC in de stad Guayaquil binnen. Daar was een uitzending bezig, waardoor live op televisie was te zien hoe presentatoren en medewerkers onder schot werden gehouden.

De politie greep in met speciale eenheden. Na een vuurgevecht met gijzelnemers konden dertien mensen worden gearresteerd. Volgens TC zijn twee medewerkers gewondgeraakt. 

De aanval gaat de hele wereld over en is het zoveelste dieptepunt van een land dat wordt geteisterd door gewelddadige bendes die elkaar bestrijden in de internationale handel in onder meer cocaïne. De Ecuadoraanse president Daniel Noboa riep maandag de noodtoestand uit voor de komende zestig dagen. Hij heeft 22 drugsbendes in het land tot terroristische organisaties verklaard en heeft het leger ingezet.

Dit als reactie op een reeks gevangenisrellen en de ontvoering van agenten. Daarbij gingen in de hoofdstad Quito en Guayaquil meerdere explosieven af. Vannacht werd duidelijk dat al zeker tien mensen om het leven zijn gekomen, onder wie twee politieagenten. Acht doden vielen in Guayaquil.

Volgens de regering van Ecuador is de uitbarsting van geweld een reactie op het plan van president Noboa om nieuwe, zwaar beveiligde gevangenissen te bouwen waar bendeleiders kunnen worden vastgehouden. Het overbrengen van vooraanstaande bendeleiders heeft vaker tot geweld geleid waarbij de afgelopen jaren honderden gevangenen om het leven zijn gekomen.

Afgelopen weekend verdween de bekende drugscrimineel José Adolfo Macías Villamar, beter bekend als Fito, uit een overvolle gevangenis in Guayaquil. Hij zat een straf uit van 34 jaar voor drugshandel en moord. Fito is de leider van de criminele bende Los Choneros en wordt in verband gebracht met de moord op de 59-jarige presidentskandidaat Fernando Villavicencio, die kort voor de verkiezingen driemaal door zijn hoofd werd geschoten.

"Zo'n geweldsuitbarsting hebben we nooit eerder gezien in Ecuador", zegt de Ecuadoraanse politicoloog Maria Gabriela Palacio Ludeña, docent aan de universiteit Leiden. "Maar tegelijkertijd is het drugsgeweld iets wat al jaren broeit. Alle incidenten met drugsbendes en de toegenomen corruptie hebben uiteindelijk tot dit nieuwe dieptepunt geleid."

Volgens Palacio Ludeña is de politie in Ecuador niet in staat om adequaat te reageren om zulk grof geweld. "Dit niveau van georganiseerde misdaad is compleet nieuw voor ons land. Het doet denken aan de geschiedenis van Mexico, waar de media op den duur voorzichtiger werden om nog verslag te doen van drugsgeweld."

Paniek door nepnieuws

De politicoloog maakt zich grote zorgen om het vele nepnieuws dat rondgaat in Ecuador via WhatsApp en sociale media. Valse berichten over bendes die Quito al zouden hebben ingenomen voeden volgens haar de paniek in het land. Palacio Ludeña: "Daarnaast wordt het geweld geromantiseerd door politici. Zij roepen op tot nationale eenheid, maar proberen door een 'wij tegen zij' verhaal te verkondigen vooral zelf te profiteren van deze situatie in sterk gepolariseerd land."

Ecuador kampt met zoveel geweld door zijn geografische ligging tussen Colombia en Peru, de twee grootste cocaïneproducenten ter wereld. Ecuador heeft grote zeehavens van waaruit drugs wordt gesmokkeld. Daarbij is Europa een steeds belangrijkere bestemming: in 2014 ging nog 9 procent van de cocaïne vanuit Ecuador naar Europa, afgelopen jaar was dat al 30 procent.

Aangepast reisadvies

Het ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt voor het opgelaaide geweld in een nieuw reisadvies voor Ecuador, waar een avondklok geldt van 23.00 tot 5.00 uur. "Het is onrustig in het land (...) Vermijd demonstaties en openbare bijeenkomsten", schrijft het ministerie onder meer. In hele land gelden veiligheidsrisico's, met in het bijzonder de noordwestelijke regio Esmeraldas (alleen noodzakelijke reizen) en het gehele grensgebied met Colombia (te gevaarlijk om af te reizen).