China-kritische partij wint verkiezingen Taiwan: 'Chinezen zullen meer militaire oefeningen doen'

De DPP kreeg vandaag meer dan 40 procent van de stemmen. Belangrijkste concurrent Kuomintang (KMT), de partij die de banden met China wil aanhalen, eindigde met zo'n 33 procent. Ko Wen-je van de TPP werd derde met ongeveer een kwart van de stemmen.

1. Werd deze uitslag verwacht?

Dat de DPP ging winnen, was de hele campagne al wel een reële optie. Maar toch wijkt de uitslag iets af van de laatste peilingen. De DPP heeft het wat beter gedaan dan gepeild, concurrent KMT juist iets minder. Een oud-president van Taiwan zou daar wel eens de oorzaak van kunnen zijn, zegt RTL Nieuws-correspondent Roland Smid.

"Het gaat om Ma Ying-jeou. Hij was tot acht jaar geleden president namens de KMT. Hij had een flinke pro-China-houding. En nu heeft hij opnieuw opvallende uitspraken gedaan in de Duitse media. Zo zei hij 'zeker geen nee te zeggen tegen een unificatie met China' en zelfs: 'We moeten de Chinese president Xi Jinping gewoon vertrouwen.'"

"Zulke uitspraken zijn killing in Taiwan. Zelfs voor de KMT." Die partij wil de banden met China aanhalen, maar de partij wil zich niet aansluiten bij China. "Ma Ying-jeou kan er dus voor hebben gezorgd dat de KMT het de DPP uiteindelijk niet moeilijk genoeg heeft gemaakt."

2. Wat betekent deze uitslag, zeker wat betreft China?

Als China het voor het zeggen had, dan zou de KMT de verkiezingen hebben gewonnen. Maar dat is dus niet gebeurd. "Het gevolg is dat er meer spanningen zullen komen tussen Taiwan en China", zegt Smid. "Deze uitslag laat zien dat de wil van Taiwanezen richting de eigen soevereiniteit sterk is."

"Maar het Chinese leger heeft voorafgaand aan de verkiezingen gezegd dat 'iedere vorm van separatisme de kop in zal worden geslagen'. Als het leger dat zegt, belooft dat weinig goeds. Er zal meer agressie zijn vanuit China en ook meer militaire oefeningen in de buurt van Taiwan. Hoe meer militaire activiteit, hoe groter de kans dat er een keer een fout wordt gemaakt. Een bom die per ongeluk afgaat bijvoorbeeld of een vliegtuig dat per ongeluk neerstort in Taiwan."

3. Hoe wordt er in China gereageerd?

China is niet blij. De Chinese regering heeft al laten weten dat het land nog altijd vindt dat Taiwan bij China hoort en dat de hereniging een kwestie van tijd is. Ze noemen hun missie om dat te volbrengen 'zo stevig als een rots'. 'Taiwan is 'China's Taiwan', zeggen ze.

De Chinezen zelf vinden het daarentegen niet allemaal even erg. Op het Chinese sociale netwerk Weibo wordt veel gereageerd, vaak op sarcastische wijze richting de eigen autoriteiten. Zo zegt iemand: "Kunnen wij eigenlijk stemmen?" Een verwijzing naar het feit dat er in China geen vrije verkiezingen zijn. Een ander zegt: "Taiwan vertegenwoordigt het hoogste van de Chinese samenleving. Ze hebben democratie en vrijheid bereikt." En weer een ander: "Je kunt in China je eigen dorpshoofd niet eens kiezen. En dan wil je de Taiwanezen belemmeren. Ik hou van verkiezingen."

"Normaal gesproken zouden die reacties snel worden verwijderd door de Chinese censuurpolitie", zegt correspondent Smid. "Zeker wat betreft Taiwan, want dat is het meest gevoelige onderwerp dat er is in China. Maar nu kwamen de censors pas laat in actie. Mogelijk komt dat doordat het weekend is. Je ziet dat op zaterdagen, zondagen en 's nachts, als er minder mensen aan het werk zijn, berichten langer blijven staan."

4. Laat deze uitslag zien dat er ook andere thema's dan China spelen?

"De economie speelt een grote rol", zegt Smid. "Mensen willen een betaalbaar huis en een hoger salaris. Huizen zijn erg prijzig, zeker in hoofdstad Taipei. En Taiwan is echt een productieland. Om die productie in stand te houden, liggen de salarissen niet al te hoog. En daardoor kunnen veel mensen, vooral jongeren, zich geen huis veroorloven."

"In de campagne bestond bij DPP de vrees dat de TPP, de partij die derde is geworden, van die zorgen zou profiteren. Zij voerden een 'bestaanszekerheidachtige' campagne over huizen en salarissen, waarmee ze veel jongeren trokken."

"Die groep stemt normaal op de DPP, maar zou door een overstap naar de TPP, de DPP wellicht kleiner maken dan de KMT. Uiteindelijk is dat niet gebeurd en lijkt het erop dat China en progressieve politiek de belangrijkste verkiezingsthema's waren."

5. Progressieve politiek? Hoe zit dat?

De DPP heeft het in de naam zitten: De Democratische Progressieve Partij. De afgelopen jaren zorgde de partij er onder andere voor dat Taiwan het eerste land in Azië werd dat het homohuwelijk legaliseerde. Ook komt de partij op voor de rechten van etnische minderheden.

"In het oosten van Taiwan wonen nog oorspronkelijke bewoners van het eiland. Zij krijgen meer vertegenwoordiging en worden meer betrokken bij de politiek. Ook wordt hun oorspronkelijke manier van leven beschermd. Dat zijn allemaal thema's die vooral jonge kiezers belangrijk vinden."

6. Zie je dat ook terug in de verkiezingsuitslag?

Als je kijkt naar de verkiezingsuitslag per regio, zeker. Grof gezegd kan je zeggen dat het westen van Taiwan DPP-gebied is. "Dat is het gebied waar verreweg de meeste mensen wonen", zegt Smid. "Daar heb je de grote steden en dat is dan ook de plek waar de meeste jongeren te vinden zijn. In het oosten heb je voornamelijk jungle en kleinere plaatsen waar ouderen wonen. Die gaan vaker voor de KMT."

"Je kunt zeggen dat de DPP meer met de tijd meegaat. En dat is zeker belangrijk als je naar de toekomst kijkt. Sinds de vorige verkiezingen vier jaar geleden, zijn er 1 miljoen nieuwe, jonge kiesgerechtigden bijgekomen. Het overgrote deel van die stemmen gaat naar de DPP."

Toch een smetje voor DPP

Feest dus voor de DPP vandaag, door het winnen van de presidentsverkiezingen. Maar de dag verliep niet helemaal vlekkeloos. Want bij de parlementsverkiezingen, die ook vandaag waren, haalde de DPP geen absolute meerderheid. Ze zullen moeten samenwerken met een andere partij. De TPP, de partij die derde is geworden, ligt voor de hand.

De TPP wint dan niet, ze hebben wel een sleutelrol in het parlement. En ze zullen blij zijn met het resultaat. "De TPP bestaat pas een aantal jaar en haalt nu al bijna 3,7 miljoen stemmen", zegt correspondent Roland Smid. "En dat met een leider die houterig en geen goede spreker is. Hij is geen mensen-mens. Hij werkte vroeger als chirurg en zei in een interview dat 'dat een goede baan is om te hebben, want met mensen onder narcose hoef je niet praten.' Kan je nagaan wat er met de partij gebeurt als ze wel een charismatische leider zouden hebben."