MH17-veroordeelde Girkin krijgt in Rusland vier jaar cel voor 'verraad Poetin'
Igor Girkin, de man die in Nederland verantwoordelijk wordt gehouden voor het neerschieten van vlucht MH17, moet in Rusland vier jaar de cel in voor extremisme. Dat heeft de rechtbank in Moskou geoordeeld. Tegen Girkin was vier jaar en elf maanden geëist. Girkin, ook wel bekend als Igor Strelkov ('De Schutter'), vecht al tien jaar voor Rusland tegen Oekraïne. Maar zijn kritiek op Vladimir Poetin komt hem duur te staan.
De Russische ultranationalist is in Nederland veroordeeld tot een levenslange celstraf voor zijn rol bij het neerschieten van MH17 in 2014. Daarbij kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. De Russische overheid weigerde Girkin uit te leveren aan Nederland, maar nu belandt hij alsnog in de cel omdat hij openlijk felle kritiek had op Poetin.
'Ik heb de trekker overgehaald'
Jarenlang werkte Girkin als inlichtingenofficier voor de Russische geheime dienst, de FSB. In 2014 was hij een van de leiders van de Russische operatie die het Oekraïense schiereiland de Krim inlijfde. Vanaf dat moment verscheen Girkin vaker in het openbaar.
Vlak nadat Rusland de Krim had geannexeerd ontstond er onrust in het oosten van Oekraïne, vooral in de regio Donbas. Met hulp van Rusland namen gewapende mannen de macht over in de Oost-Oekraïense steden Donetsk en Loehansk. Er brak oorlog uit, en Russische soldaten vochten samen met mensen uit de Donbas tegen Oekraïne. Als commandant van de pro-Russische militairen speelde Girkin in de eerste maanden van de oorlog een belangrijke rol. "Ik heb de trekker van deze oorlog overgehaald", zei hij in 2014.
Militaire blogger
De laatste jaren woonde Girkin in Moskou, en was hij vooral bekend als blogger die informatie deelt over de oorlog in Oekraïne. Zijn kanaal op berichtendienst Telegram telt ruim een half miljoen lezers. Girkin juicht de Russische aanval op Oekraïne toe, maar is ook kritisch op de Russische legerleiding. Volgens hem lijdt Rusland te veel verliezen. Vorig jaar keerde Girkin zich ook tegen Poetin, en dat leidde tot een beschuldiging van extremisme.
"Girkin leverde graag ongezouten en openlijk kritiek op de Russische oorlogsvoering", zegt Oost-Europa-correspondent Jeroen Akkermans. "De Russen moesten van hem veel meedogenlozer optreden in Oekraïne. In Rusland werd hij op handen gedragen: eindelijk een held die zei waar het op stond. Girkin viel pas van zijn voetstuk toen hij zijn pijlen richtte op Poetin."
Girkin tegen Poetin
Afgelopen zomer sprak Girkin zich openlijk uit tegen de herverkiezing van Poetin als president: "Het land kan niet nog eens zes jaar van deze laffe middelmatigheid aan de macht verdragen", schreef de blogger. "En het enige nuttige wat Poetin nog zou kunnen doen, is ervoor zorgen dat de macht wordt overgedragen aan iemand die echt capabel en verantwoordelijk is. Jammer dat het niet eens bij hem opkomt."
"Het Kremlin was daar niet van gediend en snoerde hem de mond", zegt Akkermans. "Niemand leest Poetin openlijk de les. Ook Girkin niet." Drie dagen na zijn bericht over Poetin werd Girkin in Moskou gearresteerd op verdenking van extremisme. De arrestatie kwam ook een maand na de gewapende opstand van Wagner-leider Jevgeni Prigozjin, die net als Girkin ontevreden was over het verloop van de oorlog.
Girkin lijkt geen spijt te hebben van zijn kritiek op Poetin. In november kondigde hij vanuit de gevangenis aan dat hij mee wil doen aan de Russische presidentsverkiezingen in maart 2024, al heeft hij zichzelf nog niet als kandidaat weten te registreren. Girkin schat zijn kansen op het presidentschap laag in: "Ik begrijp heel goed dat deelname aan de presidentsverkiezingen in het huidige Rusland hetzelfde is als een spel spelen met valsspelers", schreef hij. Zijn volgers maakten al campagneposters.
Met een veroordeling op zak maakt Girkin voorlopig geen enkele aanspraak op het presidentschap, en geeft het Kremlin wederom een signaal af aan militaire bloggers: wie niet achter Poetin staat, loopt gevaar.