Yvon zegde haar baan op en zingt nu voor ouderen met dementie: 'Mag ze stukje identiteit teruggeven'

Heerlijk land van mijn dromen

Ergens hier ver vandaan

Waar ik zo graag wil komen

Daar waar geen leed kan bestaan

In Capelle aan den IJssel lijkt Droomland van Willy Alberti herinneringen op te roepen. Een vrouw, die kort daarvoor nog stilletjes voor haar uitstaarde, krijgt plots een fonkel van verwondering in haar ogen. Yvon hurkt naast haar en raakt met gesloten hand haar hand aan. De vrouw voelt zich veilig genoeg en vouwt Yvons hand open. Ze huilt. Het lied, door Alberti gezongen na de Tweede Wereldoorlog, kent ze goed.

Haar ogen staan helder alsof ze weer even zichzelf vindt, zonder dementie. De verzorgers in het verpleeghuis geven haar een tissue voor de tranen. Zelf pinken ze, vanuit het keukentje om de hoek, ook een traantje weg.

Contact maken

In totaal telt het publiek in het verpleeghuis De Vijverhof zo'n twintig mensen, aanzienlijk meer vrouwen dan mannen. Ze zitten in een kring in de huiskamer op eetstoelen, rolstoelen of roze of groene fauteuils. Yvon, gekleed in een felgroene, strakke jurk, staat in het midden met naast haar een kleine, houten versterker waar de muziek uitkomt. Haar repertoire beslaat verschillende genres: van oud-Hollands tot klassiek en Engelstalig. Can't Help Falling in Love van Elvis Presley en Avond van Boudewijn de Groot komen voorbij.

Voorafgaand aan het bezoek vertelde ze over haar voorbereiding. In de auto op weg naar een optreden ademt ze altijd een paar keer in en uit, om alle spanning los te laten. "Ik verander als een blad van een boom. Ik word rustiger zodat ik de ouderen vanuit die rust kan benaderen. Daarna geef ik ze allemaal een hand en stel ik me voor. Ik luister dan heel goed naar hoe ze heten en probeer er zoveel mogelijk van te onthouden."

Identiteit terugkrijgen

"Ik vind het allerbelangrijkste dat ik door muziek contact met ze maak. Het is fijn dat ik een liedje kan zingen, maar het gaat erover dat ze door die muziek weer hun identiteit terugkrijgen, die ze door hun ziekte een stukje zijn verloren. Dat zie je dan ook echt gebeuren: ze bloeien op en gaan weer leven."

Yvon kijkt bij het zingen om haar heen, om te zien welke liedjes aanslaan. 'Kerkliedjes? Ik dacht dat we vandaag leuke muziek gingen horen', zegt een Rotterdamse mevrouw onverbloemd bij de aankondiging van een klassiek liedje. Bij het liedje 'Tulpen uit Amsterdam' volgt eenzelfde soort reactie, maar haar verzet neemt gedurende het uur durende optreden langzaam af.

Yvon noemt zo'n reactie een 'gouden moment'. "Dat is het bijzondere aan hun diagnose. Ze laten alles heel duidelijk zien, de filter is volledig weg. Ze laten heel duidelijk zien of je dichtbij mag komen of niet. Ik luister daarnaar, want uiteindelijk is het hun regie."

Dementie en muziek

Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom) waardoor de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig hersenziektes. De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer.

Bij dementie gaan de zenuwcellen in de hersenen kapot. Hierdoor functioneren de hersenen steeds minder goed. In het begin van de ziekte vallen meestal de geheugenproblemen op. Later krijgt de persoon met dementie problemen met denken en taal. Ook kan hij te maken krijgen met veranderingen in karakter en gedrag. Naarmate de ziekte erger wordt, verliest iemand steeds meer de regie over zijn eigen leven.

Net als bij mensen zonder dementie lijkt het erop alsof muziek hersengebieden activeert. Dat heeft ermee te maken dat muziek een belangrijke rol speelt bij het ophalen van herinneringen. Als je de muziek later weer hoort, activeer je bepaalde hersengebieden. Hierdoor maak je bepaalde herinneringen weer toegankelijk. Muziek lijkt een alternatieve route naar je geheugen. Dit maakt het mogelijk om weer contact met iemand met dementie te krijgen.

Bron: Alzheimer Nederland

Ze reist het hele land af, van Groningen tot Maastricht en Amsterdam, om zo'n vier keer per week op te treden in verpleeghuizen voor mensen met dementie. Sinds juli vorig jaar doet ze dat fulltime, haar baan zegde ze ervoor op. "Ik vond het doodeng. Het ging toen ook net uit met m'n vriend met wie ik samenwoonde. Dus ik dacht: ik heb geen relatie meer en ben straks dak- en werkloos."

Maar de wil was te sterk. "Ik had gewoon bedacht dat ik er wel zou komen als ik ging doen wat ik het allerleukste vond. Misschien zou ik niet zoveel gaan verdienen als in m'n vorige baan, maar dat maakte me niet uit. Als ik maar m'n huis en eten kon betalen."

Na een aantal maanden fulltime dit werk te doen, durft ze te zeggen dat het financieel goed gaat. "Gelukkig is alles op z'n pootjes terechtgekomen en heb ik nooit een extra baan erbij hoeven nemen."

Muziek als kracht

Yvon noemt muziek haar kracht. Ze ontdekte haar liefde voor zingen toen ze acht jaar oud was. In Veghel, het Brabantse dorp waar ze opgroeide, deed ze mee aan een musical. Daarvoor had ze al verschillende sporten versleten, zoals zwemmen, dansen en paardrijden, maar na een jaar had ze van elk schoon genoeg. "Ik heb ongeveer elke sport gehad die je maar kon bedenken."

Ze groeide op in een liefdevol gezin samen met twee zussen, haar tweelingzus Lisan en oudere zus Kim. Haar vader was degene die thuis voor hen zorgde, haar moeder werkte fulltime. "Het was heel gezellig thuis, mijn vader was er altijd. We aten vaak samen, ook met m'n moeder erbij. In de ochtend deden we vaak nog spelletjes, zoals rikken, een oud-Hollands spel."

Van haar vader, een oud-militair die vanwege een spierziekte thuis zat, kreeg ze doorzettingsvermogen mee om haar passie en ambitie achterna te gaan. Ook kreeg ze vanuit huis de les mee om 'gewoon' te doen waar ze zin in had. Op de basisschool zorgde dat ervoor dat ze haar eigen weg ging en niet per se bij de populaire groep wilde horen. "Ik was wat eigenzinnig. Ik wilde er niet achteraan lopen."

Gezien worden

Toch voelde ze zich daardoor soms niet gezien, wat op zo'n leeftijd best lastig is. "Mijn tweelingzus Lisan en beste vriendin steunden me daarbij. Daarom hebben we nu met z'n drieën een hele goede band." 

Nu praat ze daar makkelijk over, maar haar werk kun je er niet los van zien. Ze weet hoe belangrijk het is om je gezien te voelen. Bij haar gebeurde dat toen ze meedeed aan de musical op haar achtste. Ze vond haar groep mensen, 'gelijkgestemden' zoals ze zelf zegt. 

"Er waren mensen die ook wilden zingen en dansen. Ik voelde me daar zo thuis. Als je een talent vindt waar je voor je gevoel in floreert, doet dat veel. Het gaf me zelfvertrouwen."

Nieuwe stap zangcarrière

Sindsdien volgt ze zangles. Haar eerste zangdocente, de Amerikaanse vrouw genaamd Summer, is een van de personen die haar altijd is bijgebleven. Summer leerde haar de Engelse taal en introduceerde haar in de klassieke muziek. "Mijn basis en de liefde voor muziek, in het bijzonder klassieke muziek, is bij haar begonnen." Toen Summer terugging naar Amerika, ging Yvon meer pop en soul zingen. "Ik wilde muziek maken en optreden. Ik dacht: wie wil er nu naar klassiek luisteren?"

Net voor de coronacrisis in 2019 is ze zich weer volledig gaan focussen op klassieke muziek. Een nieuwe stap in haar zangcarrière, zegt ze. Op haar TikTokaccount met meer dan 27.000 volgers is te zien hoe klassieke muziek een vrouw kippenvel bezorgt:

Het houdt nooit op, zegt ze, die liefde voor muziek. "Ik ben altijd aan het neuriën, aan het zingen of muziek aan het onderzoeken. Als iemand me een lied stuurt van iets wat ik nog niet ken, of er is een nieuw lied uit van een band, maak je me zo gelukkig. Muziek is voor mij echt mijn leven."

Opbloeien

Bij vrijwel alle ouderen in het verpleeghuis in Capelle lijkt Yvon iets te raken binnenin. Een man die vroeger in een koor zat, huilt meerdere keren, een andere man danst even, de mondhoeken van een vrouw wiens gezicht naar beneden hangt, krullen omhoog. Yvon lacht, maakt grapjes en is intiem. Verbinding maken en de ander laten opbloeien door middel van muziek, is wat ze in elk verpleeghuis doet. Op haar achtste voelde zij zich gezien door te zingen. Nu geeft ze anderen dat gevoel.

'Ja, geweldig hoor', roept een oudere vrouw meerdere keren, als Yvon een klassiek lied zingt. De vrouw is net zo blij om haar buurvrouw te zien. 'Hee, lang niet gezien! Hoe gaat het met je?' Yvon haar optreden lijkt een moment van verbinding in meerdere opzichten.

En dat is precies wat Yvon wil. "Door de ziekte van dementie is de emotie soms even weg, vlakken mensen af en is het heel moeilijk om er weer bij te komen. Maar iedereen verlangt uiteindelijk naar genegenheid en wil gezien worden."

Yvon voelt zich dankbaar. "Ik mag muziek maken met de mooiste doelgroep die er is. Ik mag iemands geluk even terugbrengen. Elke dag mag ik het allermooiste doen wat er is."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.