Staakt-het-vuren in Gaza terug op tafel: 'Gijzelaars grootste obstakel'
Onder bemiddeling van de Verenigde Staten, Qatar en Egypte wordt weer gesproken over een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas. Het wordt de meest serieuze diplomatieke poging tot nog toe genoemd. Al zullen beide strijdende partijen voor een wapenstilstand flink moeten inbinden, zeggen experts.
De bemiddelaars brachten gisteren naar buiten dat Hamas een 'over een algemeen positief' antwoord heeft gegeven op een voorgestelde wapenstilstand met Israël, waar al weken over wordt onderhandeld.
Het neerleggen van de wapens zou in eerste instantie zo'n zes tot acht weken duren. Een tijdsbestek waarin Hamas dan oudere gijzelaars, vrouwen en kinderen zou vrijlaten in ruil voor de vrijlating van Palestijnse gevangen die door Israël gevangen zijn gezet.
'Nog veel werk'
"Er is nog veel werk te doen. Maar we blijven geloven dat een akkoord mogelijk is", zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken op een gezamenlijk persconferentie met de Qatarese premier Mohammed bin Abdulrahman al-Thani. Daarbij werden geen details prijsgegeven over hoe zo'n deal eruit zou kunnen zien.
De Israëlische premier Netanyahu zei vorige week dat hij geen Palestijnse gevangen wil vrijlaten. Ook weigert hij om zijn troepen terug te trekken voordat Hamas is 'vernietigd' en alle gijzelaars vrij zijn.
"Het grootste obstakel op weg naar een wapenstilstand zijn de gijzelaars", zegt Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens. "Deze mensen moeten terug naar Israël, maar we weten niet hoeveel van hen nog in leven zijn. Dit is het enige pressiemiddel wat Hamas in handen heeft."
Drie fases
Wat Hamas wil, werd vanmorgen duidelijk. De militante Palestijnse beweging stelt een staakt-het-vuren voor die bestaat uit drie fases van elk 45 dagen. In de eerste fase zouden vrouwelijke gijzelaars, mannen onder de 19 jaar, ouderen en zieken worden vrijgelaten in ruil voor de vrijlating van Palestijnse vrouwen en kinderen uit Israëlische gevangenissen.
In de tweede fase zouden de overige mannelijke gijzelaars vrijkomen, terwijl in de derde fase stoffelijke overschotten van slachtoffers zouden worden uitgewisseld zodat ze waardig kunnen worden begraven. In die derde fase hoopt Hamas bovendien dat overeenstemming kan worden bereikt over een definitief einde aan de oorlog.
"Over de lengte van een staakt-het-vuren zouden beide partijen het nog eens kunnen raken", zegt Peter Malcontent, specialist Israëlisch-Palestijns conflict aan de Universiteit Utrecht. "Maar Israël gaat ervan uit dat de strijd vervolgens weer wordt hervat. Terwijl het belangrijkste punt voor Hamas juist is dat een staakt-het-vuren moet leiden tot definitieve vrede. Maar dat zullen hardliners in het ultrarechtse Israëlische kabinet nooit accepteren."
Zorgen om Rafah
Malcontent zegt zich zorgen te maken om de situatie in de stad Rafah aan de grens met Egypte, waar ruim een miljoen Gazanen naartoe zijn gevlucht. "Dat is een postzegel van zo'n 15 bij 15 vierkante kilometer. Als Israël daar een grondoffensief begint kunnen mensen geen kant op. Dan kan je nog veel meer burgerslachtoffers verwachten."
Blinken is vannacht in Israël aangekomen. De Amerikaanse buitenlandminister is bezig is aan zijn vijfde reis naar de regio sinds de aanslagen door Hamas op 7 oktober. Daarin kreeg hij alvast te horen dat Saoedi-Arabië alle diplomatieke betrekkingen met Israël staakt totdat een onafhankelijke Palestijnse staat wordt erkend en de 'Israëlische agressie' in de Gazastrook stopt.
De toekomst van Gaza lijkt onzekerder dan ooit. De VS en de EU sturen aan op een zogenoemde tweestatenoplossing waarbij Israël en Palestina naast elkaar bestaan en elkaars grenzen erkennen.
Netanyahu heeft eerder beloofd dat onder zijn bewind nooit een Palestijnse staat zal bestaan, terwijl Hamas een rol wil blijven spelen in het toekomstig bestuur van de Gazastrook. Dat is voor Israël onacceptabel na 7 oktober.
"Het grotere probleem is: wat moet er met Gaza gebeuren?", zegt correspondent Koens. "Er is met de huidige Israëlische regering aan de ene kant en Hamas aan de andere kant geen perspectief dat verder gaat dan een staak-het-vuren. Gaza was al jarenlang onleefbaar en is nu zo goed als vernietigd. Hoe moeten daar 2,2 miljoen mensen leven?"
Om echt tot een duurzame oplossing te komen, is daarom hoe dan ook veel tijd nodig. Koens: "Hopelijk hebben we op korte termijn een staakt-het-vuren. Maar met deze partijen zie ik op de langere termijn geen oplossing."