Hooggerechtshof VS bepaalt of Trump weer presidentskandidaat mag worden

Na een hoorzitting is de eerste indruk dat het er gunstig uit ziet voor Trump, zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan. "Het hof lijkt Trump op het stembiljet te willen houden."  

Buiten bij het Hooggerechtshof zijn vooral tegenstanders van Trump. Binnen een unieke zaak in de Amerikaanse geschiedenis. De vraag die eigenlijk op tafel ligt: mag Trump wel op het stembiljet staan, bij de presidentsverkiezingen in november. De staat Colorado heeft besloten van niet, net als Maine.

Trumps advocaten gingen daartegen in beroep, bij de hoogste rechtsinstantie in het land. Mocht het hof Colorado gelijk geven, dan heeft dat, middenin het verkiezingsjaar, grote gevolgen. Want dan kunnen ook andere staten Trump van het stembiljet halen.

Wat de negen rechters van het Hooggerechtshof zullen besluiten weten we nu nog niet. Maar aan de hand van hun vragen tijdens de hoorzitting, en de toon daarvan, kan veel worden afgeleid. 

Correspondent Erik Mouthaan zegt daarover: "Het Hooggerechtshof lijkt Trump op het stembiljet te willen houden. Uit de vragen van de rechters blijkt dat zij het een heel heftige stap vinden dat individuele staten kunnen besluiten kandidaten uit te sluiten van landelijke verkiezingen. Er zijn twijfels over hoe de staat Colorado de grondwet uitlegt."

Chaos

In de woorden van rechter Elena Kagan: "Waarom zou een enkele staat kunnen bepalen wie de president van de Verenigde Staten wordt. Niet alleen voor de eigen bewoners, maar voor het hele land." 

Opperrechter John Roberts voorziet de kans op chaos. "Als we het eens zijn met Colorado, dan gaan andere staten misschien ook kandidaten van hun stembiljetten weren. Democratische staten kunnen bepalen dat een Republikeinse kandidaat niet mee mag doen. Republikeinse staten kunnen Democraten weren. Een beangstigende consequentie."

Rebellie

Colorado besloot in december dat Donald Trump niet mee mag doen aan de presidentsverkiezingen in die staat, op basis van een oud, zelden gebruikt artikel uit de grondwet. Namelijk; sectie drie van het 14de amendement, dat dateert uit 1868 net na de Amerikaanse burgeroorlog. Daarin staat dat een overheidsdienaar ('officer of the United States') die een eed heeft afgelegd, en daarna heeft meegedaan aan een opstand of rebellie, geen publieke functie mag bekleden. Het was ooit bedoeld om te voorkomen dat mensen uit de opstandige zuidelijke staten belangrijke functies bij de overheid kregen.

Dat rebellie-artikel wordt nu gebruikt tegen Trump, vanwege zijn pogingen de verkiezingsuitslag van 2020 ongedaan te maken. Hij zette lokale bestuurders en ambtenaren onder druk om de verkiezingsuitslag te wijzigen. En er was natuurlijk de Capitoolbestorming door zijn aanhangers in januari 2021. De meute probeerde toen te voorkomen dat het parlement de verkiezingswinst van Joe Biden bekrachtigde. De bestorming kostte vijf mensen het leven. Hoewel Trump daar zelf niet aan meedeed, wordt hij -in ieder geval door Colorado- verantwoordelijk gehouden.  

Volgens Trumps advocaat Jonathan Mitchell geldt het oude wetsartikel niet voor een president, dat is geen 'officer of the United States'. Die worden namelijk benoemd, en een president wordt gekozen, is de argumentatie. Mitchell noemt de Capitoolbestorming ook geen opstand, maar 'gewelddadige rellen'. 

'Vechten'

Volgens de advocaat deed Trump er zelf niet aan mee. Dat hij tegen de aanhangers riep 'te vechten als de hel' moet worden gezien als vrijheid van meningsuiting. 

Een ander argument van het Trumpkamp is dat rechtbanken iemand niet kunnen verbieden dat iemand meedoet aan de verkiezingen, dat zou het Congres moeten doen. Bovendien zeggen ze dat de stemmen van tientallen miljoenen Amerikanen zomaar worden weggegooid als Trump niet mee mag doen. 

'Zaak verworpen'

Pikant: van de negen rechters van het Hooggerechtshof zijn er zes conservatief. Drie van hen zijn zelfs benoemd door Trump, toen hij president was. De drie andere rechters zijn benoemd door Democratische presidenten, en staan te boek als progressief. Tijdens de hoorzitting lijkt er toch wel eensgezindheid, ziet Amerika-correspondent Erik Mouthaan. 

"Niet alleen conservatieve rechters lijken weinig te voelen voor het verwijderen van Trump van het stembiljet. Twee progressieve rechters vragen zich af of het niet raar is dat één staat met zo'n beslissing er voor kan zorgen dat de rest van het land niet de president kan kiezen die het zou willen. Daarmee lijkt het erop dat de zaak van Colorado zal worden verworpen", aldus Mouthaan.

Vertegenwoordigers van de staat zelf gaan daar bij het hof weer tegen in. Mouthaan: "De minister van Justitie van Colorado zegt tegen de rechters: 'Je kan je wel zorgen maken dat een besluit impact heeft op andere kiezers in het land. Maar we hebben hier te maken met een oud-president die probeerde de uitslag ongedaan te maken van tachtig miljoen kiezers. Dit is niet zomaar iets'." 

Wanneer het Hooggerechtshof met een uitspraak komt, is niet duidelijk. Het hof gaf eerder al aan snel te willen zijn, want de voorverkiezingen zijn in verschillende staten al in volle gang. Veel staten hebben gevraagd om een snel oordeel. Over een kleine maand is het Super Tuesday, dan stemmen in maar liefst negen staten Republikeinen en Democraten wie hun presidentskandidaat zal worden. Bij de Republikeinen ligt Trump in de peilingen mijlenver voor. 

Immuniteit Trump

Overigens krijgt het Hooggerechtshof komende week nóg een zaak van Trump voor de kiezen. Nu stapt de oud-president zelf naar de hoogste rechters. Tegen Trump lopen allerlei processen, maar hij eist dat hij niet vervolgd kan worden voor zijn pogingen om de verkiezingsuitslag van 2020 terug te draaien. Hij zou presidentiële immuniteit genieten. Het Hof van Beroep oordeelde afgelopen week van niet. Maar Trump zoekt het dus hogerop.

In deze video zie je meer over de aanklachten tegen Trump: