Gratis rondreis China voor journalisten uit ontwikkelingslanden: 'Ik ben onder de indruk'
China zet een uniek middel in om geliefd te raken bij landen in ontwikkeling: het laat journalisten uit Afrikaanse en Aziatische landen gratis en voor niets maandenlang in China verblijven 'om het land te leren kennen.' Ze zitten op de eerste rang bij het belangrijkste politieke evenement van het jaar: de bijeenkomst van het Nationale Volkscongres. "Ik ben vooral onder de indruk van de technologie hier."
Hij schrijft normaliter over zijn thuisland Botswana, maar vandaag staat Ernest Moloi in de imposante Hal van het Volk in Beijing. Het vele traplopen kost moeite, Moloi heeft nog altijd last van een enkelblessure van zo’n 6 jaar geleden. Maar hij is goedgemutst. "Dit is mijn eerste keer in China," vertelt hij.
Moloi vindt het belangrijk om iets te leren van andere culturen en andere politieke systemen. En die kans wordt hem geboden door de Chinese staat. De publiciteitsafdeling van de Communistische Partij nodigde hem uit voor een vier maanden durende tour door het land om verhalen te maken voor zijn krant, de Botswana Guardian.
Positieve PR in ontwikkelingslanden
"Ik lees natuurlijk wat ze in de westerse media zeggen over China, en dat is vaak negatief. Ik zie hier dat er ook een andere kant aan het verhaal zit," zegt hij. Het zijn teksten die ze in Beijing graag horen. Er is China veel aan gelegen om positieve PR te genereren in ontwikkelingslanden.
Volgens kenners probeert China zich internationaal te profileren als voorvechter van het 'globale zuiden,' waarmee grofweg wordt gedoeld op de landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Dat doet het onder meer door infrastructuurprojecten in deze landen te financieren. En dus met betaalde persreizen.
Chinese 'State of the Union'
Bij de ingang van de Grote Hal van het Volk, waar het Volkscongres gehouden wordt, proberen journalisten de rondlopende gedelegeerden te interviewen. Maar de meeste gedelegeerden weigeren te praten. Ze lopen stug door als ze een vraag krijgen, of geven gerepeteerde, abstracte antwoorden over partij-idealen die niets met de gestelde vraag te maken hebben.
De gedelegeerden hebben iets anders aan hun hoofd: de presentatie van premier Li Qiang, die soms wordt vergeleken met de Amerikaanse State of the Union-speech. Daarbij schetst de premier de ontwikkelingen in het land en zet hij de grote lijnen uit voor beleid in het nieuwe jaar.
De gedelegeerden, bijna 3000 man uit het hele land, zitten in de zaal aandachtig te luisteren, maar ze kijken de premier niet aan. Protocol schrijft namelijk voor dat ze de speech woord voor woord meelezen op gedrukte exemplaren die ze vooraf hebben gekregen.
Het is een lijvige speech van zo'n veertig A4'tjes aan tekst. Zodra er weer een pagina uitgelezen is, vult de zaal zich met het knisperende geluid van duizenden omslaande bladzijden. Even op de smartphone kijken is er voor de gedelegeerden niet bij, ze lezen de tekst ogenschijnlijk in opperste concentratie mee.
Er is maar één de baas, en dat is Xi
Partijbaas Xi Jinping zit ook in de zaal. Net als iedereen heeft hij een kopje met heet water voor zich staan. De hiërarchie in het Chinese overheidssysteem wordt duidelijk zodra er vers water wordt ingeschonken door bedienden: Xi’s kopje wordt als allereerst bijgevuld. Pas als dat gedaan is, worden de andere aanwezigen bediend.
Ook tekenend voor diezelfde hiërarchie: één dag vóór de start van het congres wordt plotseling bekend dat de persconferentie van premier Li, traditiegetrouw gehouden aan het einde van het congres, geschrapt is. Die persconferentie was een van de schaarse momenten waarop media vragen konden stellen aan Li. Maar, zeggen sommige kenners, omdat president Xi niet wil dat de spotlights te veel op andere functionarissen schijnen, gaat het persmoment niet door.
Moloi kijkt zorgelijk als hij hierover hoort. Hij werkt al sinds 1989 in de journalistiek, en vindt persvrijheid belangrijk. Maar vooral kijkt hij uit naar de komende maanden in China. Hij zit nog tot juni in het land. En alhoewel hij het voor hem uitgedachte programma nog niet kent, verwacht hij veel van China te zien. "Ik ben vooral onder de indruk van de technologie hier", zegt hij, verwijzend naar Chinese smartphone-apps zoals WeChat en Alipay. "Zo makkelijk!"
Chinese investeringen in ontwikkelingslanden zijn de laatste jaren toegenomen. Het doel is om China neer te zetten als 'hoeder van ontwikkelingslanden', die solidair is met arme landen. En wanneer journalisten als Moloi positieve ervaringen delen met het publiek in eigen land, dan helpt dat China. Maar, verzekert de journalist: "Ik blijf onafhankelijk."