Minder mensen en iedereen gefouilleerd: extra maatregelen tijdens dodenherdenking

Angst voor aanslagen tijdens de Nationale Herdenking is er niet, maar wel voor mensen die de orde willen verstoren en daarom neemt Femke Halsema, samen met de hoofdofficier van justitie, de Amsterdamse politiechef en het Nationaal Comité 4 en 5 mei dit jaar, in overleg met de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), extra maatregelen.

Geen vlaggen en borden

In de noodverordening staat dat de toeschouwers geen vlaggen, borden of geluidsversterkende apparatuur zoals een megafoon mee mogen nemen. Om dit te controleren moeten alle aanwezigen voor ze de Dam op komen door een sluis, waar ze door de politie gefouilleerd worden.

Ook wordt de helft minder mensen toegelaten. In andere jaren stonden er ongeveer 20.000 mensen op de Dam, dit jaar zijn 10.000 aanwezigen welkom. Ze worden in vakken ingedeeld, hierdoor kan de politie sneller ingrijpen bij een eventuele verstoring.

Net als voorgaande jaren moeten alle ramen en deuren met uitzicht op de Dam tijdens de herdenking gesloten zijn. Ook mogen bewoners niet op hun dakterras of balkon staan.

Maatschappelijke spanning

Aanleidingen voor de extra maatregelen dit jaar zijn de toegenomen spanning in de maatschappij en de grote actiebereidheid om te protesteren, onder andere door het oorlogsgeweld tussen Israël en Hamas en de verdere spanningen in het Midden-Oosten. 

"We kunnen niet naïef zijn, we kunnen niet doen alsof er niets aan de hand is", zegt Halsema. "Daarin is het van groot belang dat als er een verstoring plaatsvindt, dat we voorbereid zijn. We kennen allemaal de Damschreeuwer, dat is een onvergelijkbare situatie, maar we willen niet dat er paniek ontstaat."

Tijdens de dodenherdenking in 2010 veroorzaakte Gennaro P., de 'Damschreeuwer' paniek door tijdens de twee minuten stilte hard te schreeuwen. Hierdoor ontstond grote onrust, dranghekken vielen om en tientallen mensen raakten gewond in het gedrang.

Herdenking blijft openbaar

De burgemeester benadrukt dat de dreiging voor een aanslag niet anders is dan andere jaren, maar de voorstelbaarheid van een ordeverstoring, door bijvoorbeeld een vlag te laten zien of iets te scanderen, dit jaar groter is. 

Halsema vindt het belangrijk dat de herdenking openbaar blijft. "Als je zeker wil zijn dat er geen verstoringen zijn, dan kom je uit op een lege Dam, of op een Dam waar een beperkt aantal genodigden aanwezig is. Maar omdat het een nationale herdenking is, vinden wij het van groot belang dat er algemeen publiek kan komen, maar wel beperkt."

Demonstraties

Demonstraties in de buurt van de Dam zijn niet toegestaan, wel kunnen organisaties die willen demonstreren dit op andere plaatsen in de stad doen, laat Halsema weten. Dit zullen plekken zijn buiten zicht en gehoorsafstand van de Dam. Ook deze maatregel is genomen om de herdenking niet te verstoren.

"De demonstratievrijheid in Nederland is ruim, maar kent grenzen. De Nationale Herdenking op 4 mei is daar een van", zegt Halsema. "Het is van groot belang dat de herdenking respectvol, waardig en beheerst verloopt. Dat moment laat geen ruimte voor spontane acties of verstoringen. Demonstraties en andere protesten worden op een gepaste afstand geplaatst."

Waalsdorpervlakte

Bij de herdenking op de Waalsdorpervlakte, die door RTL Nieuws wordt uitgezonden, zijn er geen bezoekersbeperkingen. Wel zijn er tussen de betrokken diensten als de politie, KMar, Erepeleton Waalsdorpervlakte en andere organisaties afspraken gemaakt over hoe te handelen bij een calamiteit. "De veranderende geopolitieke situatie is als mogelijk scenario opgenomen in het veiligheidsplan rond de herdenking", laat de gemeente weten.

Het is nog niet duidelijk of er maatregelen worden genomen bij herdenkingsdiensten in andere steden.