Droogte, lege stuwmeren en leidingen lek: Mexico kampt met watertekort

In het ooit groene en weelderige Michoacan eist de droogte in combinatie met intensieve landbouw zijn tol. De rivieren, en zelfs hele meren, zijn er langzamerhand aan het verdwijnen. Het gebruik van water voor de lucratieve export van gewassen zoals avocado's, neemt ondertussen juist toe, ziet Amerikaans persbureau AP News.

Dat zorgt voor boosheid bij zelfvoorzienende boeren en inwoners van de regio. In de stad Villa Madero gingen tientallen van hen de afgelopen weken zelfs de bergen in om bijvoorbeeld illegale waterpompen weg te halen bij de avocadoboeren. Dat is niet zonder gevaar, want die boeren hebben vaak banden met drugskartels.

"In de afgelopen tien jaar zijn de beken, bronnen en rivieren opgedroogd. Het water dat is opgevangen, wordt voornamelijk gebruikt voor avocado's en bessen", zegt lokale activist Julio Santoyo tegen AP. "Lager gelegen zijn er al gehuchten die helemaal geen water meer hebben." Een bewoner bevestigt: "Er is niet genoeg water voor menselijke consumptie."

"In Mexico zijn ze lange periodes met weinig regen wel gewend, dan teren ze op het water dat ze opvingen in nattere periodes", vertelt Niko Wanders, universitair docent Hydrologie. "Maar nu is er minder regen gevallen dan normaal."

Droog en warm

Volgens de watercommissie van Mexico is er in het land in de eerste maanden van dit jaar bijna een derde minder regen gevallen dan normaal. Vorig jaar was volgens officiële cijfers het droogste en heetste jaar sinds de jaren veertig. Stuwmeren werden niet zover bijgevuld als normaal.

Mexico is erg kwetsbaar voor droogte: "Er wordt veel water verbruikt, zeker ten opzichte van wat er aan regen valt. Zo wonen er relatief veel mensen, is het er warm en droog en vraagt heel veel van de economische activiteit grote hoeveelheden water."

Landbouw is belangrijk voor het land. Het stoppen daarmee is niet vanzelfsprekend: "Hoe hoger de economische belangen zijn, hoe groter de prikkel om dat grondwater te blijven gebruiken."

En niet alleen op het platteland, maar ook in hoofdstad Mexico-Stad, waar miljoenen mensen wonen, is de periode van droogte voelbaar. Door sommige experts wordt daar al gesproken van een 'día cero', een 'dag nul' waarop grote delen van de stad zonder stromend water kunnen komen te zitten. Dat zou over een paar maanden al zover kunnen zijn, schrijft CNN. Onzin, volgens de burgemeester van Mexico-Stad, die het nepnieuws noemt.

Bewuster met water

"Iets vergelijkbaars gebeurde een aantal jaar geleden in Zuid Afrika, in Kaapstad. De overheid waarschuwde daar ook voor een day zero, wat als gevolg had dat mensen steeds bewuster met water omgingen, en die dag uiteindelijk nooit plaatsvond", vertelt Wanders.

Het mag dan wel een periode van droogte zijn, watertekorten zijn in de Mexicaanse hoofdstad al wel langer een probleem, vertelt hoogleraar Culturele Antropologie van Latijns Amerika, Wil Pansters. Opvallend, zegt de hoogleraar, omdat de stad ooit juist omringd werd door water. "De stad die de Azteken honderden jaren terug bouwden, lag ín een meer. Daar is nog een klein meertje van over, maar voor de rest is dat water door de jaren heen juist opgebruikt."

Dat in de arme gebieden van de stad het water nu niet uit de kraan komt, maar door tankwagens wordt rondgebracht, is daar relatief normaal vertelt hij. Toch worden die wagens ook steeds vaker gezien in de middenklasse-buurten van Mexico-Stad.

Reservoirs lopen leeg

"Mexico-stad ligt heel hoog, in een kom, dus het stroomt er niet makkelijk heen. En het grondwater ligt juist steeds dieper", zegt Pansters. Het water van de stad moet dan ook van steeds verder weg komen.

Dat water komt bijvoorbeeld uit het Valle de Bravo-meer, twee uur van de hoofdstad vandaan. Dat meer is nu nog maar voor een kwart gevuld, tot onvrede van de omwonenden die toerisme-inkomsten en woningprijzen zagen dalen. Na protest hebben de autoriteiten besloten het water dan maar van nóg verder weg te halen, uit een meer dat nu nog voor de helft gevuld is.

'Lek als een mandje'

Volgens bewoners rondom Valle de Bravo loopt het meer zo snel leeg omdat Mexico-Stad weigert het probleem van kapotte waterleidingen aan te pakken. En daar zit wat in, zegt Pansters: "Het systeem is zo lek als een mandje.  Heel veel water sijpelt daar gewoon weg." Daarnaast neemt de grond door alle bebouwing moeilijk water op: "Als het er regent, dan regent het vaak heel hard, waardoor het water niet goed kan worden opgenomen."

Om de miljoenenstad bestendig te maken tegen watertekorten, zal daar iets in moeten veranderen. De problemen met droogte en watertekorten dreigen in de toekomst namelijk alleen maar groter te worden, zegt Wanders: "De vraag naar water blijft toenemen, door een groeiende bevolking, terwijl klimaatverandering juist ook een grotere rol gaat spelen, waardoor water sneller verdampt."