Minder les op scholen voor beter onderwijs: 'We zijn een fabriek geworden'

"Onze school is een lesfabriek. Lesdagen duren soms wel tot kwart voor vijf. Dat werkt helemaal niet effectief", zegt schooldirecteur Humprey Tellings van scholengemeenschap Yuverta in het Zuid-Hollandse Klaaswaal. 

Leerlingen Summer en Jaidy-Kee zijn helder over hun rooster. "Ik mis soms tijd om te ontspannen. Om te sporten of met vrienden af te spreken", zegt Summer (15). Vmbo'er Jaidy-Kee: "Ik zou liever lessen zien van 40 minuten en elke dag om 13.00 uur uit. Lang genoeg."

Het roer moet om. Dat vindt ook de schooldirecteur. Daarom doet de school in Klaaswaal mee aan een nieuw, groot experiment van twee jaar. Een initiatief van het ministerie van Onderwijs en onderwijsorganisaties.

Doel van de proef: de werkdruk voor docenten moet omlaag en de onderwijskwaliteit omhoog. De invulling verschilt: sommige scholen kiezen voor korte lessen van bijvoorbeeld 40 minuten (in plaats van 50). Andere scholen geven hun leerlingen iedere dinsdagmiddag vrij. De tijd die vrijkomt investeren leraren in ontwikkeltijd: in groepen en met professionele begeleiding worden de lessen verbeterd. 

Kost tijd

Kan dat niet tijdens een avondje brainstormen? Nee, zegt Tellings stellig. "We hebben een speciale werkgroep van leraren en professionals samengesteld die het proces gaat begeleiden. Ook in samenspraak met ouders en leerlingen. We willen flink terug in lestijd: het moet 15 procent minder. Door lessen te clusteren, nieuwe lesmethodes te ontwikkelen en meer praktijklessen te geven, gaat de onderwijstijd juist vooruit", zegt Tellings. 

Veel lestijd

In de wet staat dat leerlingen een verplicht aantal uur onderwijs moeten krijgen. Vmbo-leerlingen krijgen tijdens hun opleiding nu 3700 klokuren les. Voor havisten en vwo’ers is dat 4700 en 5700 uur. We horen in Europa bij de landen met de meeste lestijd.

Op het Vechtstede in Weesp doen ze het al een jaar. De school is een voorloper. Het resultaat daar? "We zien vooral meer rust, bij leraren en leerlingen. Leraren hebben meer ruimte om hun lessen te verbeteren. Ze hebben bijvoorbeeld nieuwe lesmethodes ontwikkeld die beter aanslaan. En leerlingen hebben meer rust, ze hebben meer tijd voor hun huiswerk en voor sociale activiteiten."

Maar het gaat niet vanzelf. "Als je het niet goed begeleidt, gaan leraren naar huis, en loop je de kans dat het misgaat. Ouders en leerlingen moet je daarnaast goed informeren. Bij ons steunden eigenlijk alle ouders wel het initiatief." 

Zorgen

Toch zijn er ook zorgen. De afgelopen jaren staan de resultaten en basisvaardigheden van scholieren flink onder druk. Lobke Vlaming van Onderwijs en Ouders is ook kritisch. "We zijn bang dat de verkorting van de onderwijstijd wordt gebruikt om het lerarentekort op te vangen. Daarmee wordt je onderwijskwaliteit niet beter. Dat moeten we echt niet willen." Een andere zorg: "Kinderen zijn ook eerder thuis omdat hun dagen korter worden. Of ze dan uit zichzelf aan hun huiswerk gaan? Daar hebben wij zorgen over."

Over twee jaar moet duidelijk zijn of het experimenteren met minder lessen aanslaat.