Spanning loopt op voor coalitie: 'Duidelijk dat er risico's zijn'

"Ik zal niet ontkennen, er liggen politiek, ingewikkelde trajecten(...) Er zijn risico's, dat is duidelijk", zei Schoof tijdens zijn wekelijkse persconferentie. "We zullen intensief moeten samenwerken en we moeten kijken hoe we deze klus gaan klaren. Maar we moeten echt aan de slag voor een strenger asielbeleid."

Het zijn 'spannende weken', gaf ook vicepremier Van Hijum (NSC) gisterenochtend ruiterlijk toe tegen de politiek journalisten. "Maar ik heb ook nog geen andere weken meegemaakt. Het is een beetje de realiteit van een samenwerking van vier verschillende partijen."

Het kabinet moet binnenkort de knoop doorhakken: houdt het vast aan een noodwet om een asielcrisis uit te roepen, of kiest het toch voor een spoedwet? De noodwet heeft nog altijd de voorkeur, maar met name voor NSC is het cruciaal dat deze onconventionele stap, waarbij de Kamer wordt gepasseerd, 'dragend gemotiveerd' wordt. De juridische onderbouwing moet dus in orde zijn.

'Afspraak is afspraak'

Aan PVV-minister Faber de taak om met die dragende motivatie te komen. "Afspraak is afspraak", zei Faber gisterenochtend vastberaden. Verwacht wordt dat Faber haar wens de komende twee weken in de ministerraad zal verdedigen. "Ik zal u verrassen", zegt ze daarover. 

Maar twijfelachtig is of de minister haar collega’s van NSC kan overtuigen. Ambtenaren van NSC-minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken hebben grote twijfels over de stap, zo bleek uit de stukken die op aandringen van de Kamer werden geopenbaard tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen.

Op de vraag of het kabinet er over een maand nog zit, luidt het antwoord van Van Hijum nog wel altijd: "Ja". De NSC-bewindsman wijst op de handtekening die de partijen hebben gezet voor een streng asielbeleid. "Dat moet er komen, linksom of rechtsom." 

Voor de VVD en NSC geldt dat zij óók een spoedwet accepteren, maar de PVV zit er juist geharnast in. De partij voert intussen de druk op. Tijdens de onderhandelingen ging het lang over de inzet van noodwetgeving, en de PVV wil dat niet opgeven. "Voor minder doen we het niet", aldus de voorman van de grootste partij op X. Eerder zei Geert Wilders al: "Ik heb geen ruggengraat van een banaan".

Verhoudingen ronduit slecht

Ook op andere momenten komen de verschillen tussen de partijen bovendrijven. Dat de onderlinge verhoudingen soms ronduit slecht zijn, merkte ook Landbouwminister Femke Wiersma deze week. De BBB-minister kwam tijdens een pittig debat helemaal alleen te staan. Ze kon alleen rekenen op de steun van haar eigen partij. 

NSC, VVD en PVV reageerden juist woedend op haar plan om af te zien van een verbod op stroomstootapparatuur bij vee. NSC-Kamerlid Holman stelde dat de minister 'wel hoort, maar niet luistert'. VVD’er Van Campen voelde zich 'niet serieus genomen'. 

PVV-minister Agema van Volksgezondheid zag eveneens een kritische Kamer voor zich tijdens het debat over het Zuyderland-ziekenhuis. Ook hier spaarde de coalitie haar niet. De kritiek kwam van NSC, BBB maar ook haar eigen PVV. 

Schoof laat weten dat er in de toekomst met de coalitiepartijen in de Tweede Kamer gesproken zal worden. Met als doel dat het kabinet zich minder laten verrassen door de Kamer en herhalingen van dit soort narrigheden tijdens debatten voorkomen zal kunnen gaan worden. 

Moeilijke periode

De ogen zijn de komende tijd vooral gericht op NSC, de partij maakt een moeilijke periode door. Pieter Omtzigt zit ziek thuis en een nieuw dieptepunt was deze week een peiling van EenVandaag, waarin NSC op drie zetels uitkwam. 17 minder dan het huidige aantal in de Kamer. 

Ook andere optredens van Nicolien van Vroonhoven, die last minute de zieke Pieter Omtzigt moest vervangen, verliepen verre van vlekkeloos. Over de daling in de peiling wilde ze weinig zeggen. 

Frits Wester: 'Komende weken erop of eronder'

Politiek verslaggever Frits Wester: "Het kabinet heeft een paar spannende en onvoorspelbare weken voor de boeg. Los van de moeizame verhouding van individuele bewindslieden met de Kamer, in het bijzonder ook met de eigen fracties, valt of staat alles met asieldossier."

Wester vervolgt: "Daar waar het uitroepen van een crisis met noodwetgeving juridisch een steeds meer doodlopende weg wordt, is het vooral Geert Wilders met zijn PVV die niet van dat pad wil wijken. Wilders die de druk publiekelijk ook steeds verder opvoert. Aan de andere kant is er het NSC dat steeds meer openlijke twijfels heeft. Een partij die het moeilijk heeft door slechte peilingen, afhakende leden en een leider die het weer allemaal even teveel geworden is en nu ziek thuis zit. Daardoor is NSC een hele onberekenbare factor geworden. Kortom, spannende weken voor de coalitie. Het is nu echt even erop of eronder."