Moordenaar Marianne Vaatstra vrij met gebiedsverbod, hoe werkt dat?
De moordenaar van Marianne Vaatstra zou een dezer dagen worden vrijgelaten. Jasper S., die in 2013 werd veroordeeld tot 18 jaar cel, wordt vervroegd en voorwaardelijk vrijgelaten met een gebiedsverbod voor heel Noord-Nederland. Maar hoe werkt zo'n gebiedsverbod eigenlijk?
Marianne Vaatstra werd in 1999 op 16-jarige leeftijd verkracht en vermoord in het Friese Veenklooster. Pas vele jaren later werd Jasper S. opgepakt door een groot DNA-onderzoek. Hiervoor gaf hij vrijwillig erfelijk materiaal af, hij wist dat familieleden dit ook zouden doen. In 2012 werd hij opgepakt en in 2013 veroordeeld.
"Wij zullen als familie nooit vrij zijn van ons verlies. Daarom voelt het veel te snel en oneerlijk. Door zijn daad zijn wij Marianne voor altijd kwijt. In al die jaren wordt het gemis niet minder, wij missen haar nog iedere dag", reageerde de familie van Vaatstra eerder al op de vrijlating.
'Uitzonderlijk groot gebied'
Strafrechtdeskundige Geert-Jan Knoops noemt het 'zeer uniek' dat er een gebiedsverbod wordt afgegeven voor Groningen, Drenthe en Friesland. "Dat is wel betrekkelijk bijzonder. Toch een flink deel van Nederland. Dat gebeurt, voor zover ik weet, niet vaak."
"Dat zou gemotiveerd kunnen worden door het Openbaar Ministerie omdat er misschien veel familie woont van het slachtoffer in die provincies. Dat zou een argument kunnen zijn. Tegelijkertijd kan ik me ook voorstellen dat de dader zo'n groot gebied wellicht nog zou willen aanvechten."
Die geografische grootte roept ook meteen vragen op over hoe je dit kunt controleren. "Ik denk dat het vrij realistisch is dat hierbij elektronisch toezicht zal worden ingezet", vervolgt de advocaat. "Kijk, je kunt moeilijk iemand 24/7 met een politiewagen achtervolgen. Een enkelband zou mogelijk oplossing kunnen brengen in deze zaak."
Dat L. nu al vrijkomt, heeft hij te danken aan een oude wet, legt Knoops uit. "Vroeger was het zo dat je eerder al voor vrijlating in aanmerking kunt komen, bijvoorbeeld na twee derde van je straf te hebben uitgezeten. Door een nieuwe wet is het nog steeds mogelijk dat je eerder vrijkomt, maar is die periode fiks ingekort. Je kunt nu maximaal twee jaar eerder vrijkomen."
Overtreden gebiedsverbod
Exacte cijfers over een gebiedsverbod heeft de strafrechtadvocaat niet, 'maar ik kan wel zeggen dat dit niet de regel is'. "Het gebeurt vaak bij zaken die veel maatschappelijke reuring veroorzaken. Of bij zedendelinquenten. Maar het is niet zo dat dit standaard bij iedere veroordeelde gebeurt. Het kan ook alleen bij een vervroegde vrijlating, dus niet als iemand zijn of haar straf al volledig heeft uitgezeten."
En wat als zo'n verbod wordt overtreden? "Dat verschilt wel per casus", zegt Knoops. "Maar in deze zaak, gezien ook de maatschappelijke reacties alleen al op het feit dat hij eerder wordt vrijgelaten, kan ik me niet voorstellen dat het het dan bij een waarschuwing blijft. Een vervroegde vrijlating kan namelijk ook gewoon weer worden ingetrokken bij een overtreding van de voorwaarden."
Misdaadjournalist John van den Heuvel zei eerder in de uitzending van RTL Boulevard al dat de zaak nog steeds veel losmaakt bij betrokkenen, 'ook al is het lang geleden'.
"Het gebiedsverbod kon dan ook op de goedkeuring van de burgemeesters in de noordelijke provincies rekenen", weet Van den Heuvel. "Die voorzagen anders wel problemen."