Extreem winterweer op komst? Vijf vragen over de polaire vortex
In buitenlandse media wordt geschreven dat we eind januari mogelijk te maken krijgen met extreem winterweer, dat veroorzaakt wordt door de zogeheten polaire vortex. Wat is dat en gaat-ie echt voor Siberische kou zorgen? We vroegen het William Huizinga van Buienradar.
1. Wat is de polaire vortex?
De polaire vortex wordt ook wel poolwervel genoemd. Het is in feite een lagedrukgebied dat zich pal boven de Noordpool bevindt. Het zit op zeer grote hoogte: zo'n 30 kilometer in de stratosfeer. Het weer dat wij op de aarde ervaren, bevindt zich in de laag onder de 10 kilometer, in de troposfeer.
De poolwervel zorgt voor een westenwind in de stratosfeer, maar ook in de troposfeer. Daardoor krijgen we in Nederland 's winters vaak te maken met een wind uit het westen, die zachte lucht aanvoert. Daarom hebben we vaak wisselvallige en zachte winters.
2. Wat is er mee aan de hand?
Begin dit jaar is de polaire vortex 'gebroken'. Dat komt vaker voor: zo'n twee tot drie keer per jaar vindt er een plotselinge opwarming (SSW, Sudden Stratospheric Warming) plaats in de stratosfeer, waardoor de poolwervel wordt verstoord.
Het lagedrukgebied ligt dan niet meer boven de Noordpool en daarvoor in de plaats nestelt zich een hogedrukgebied op de plek (in de stratosfeer). Dit betekent dat de westelijke wind in de stratosfeer verdwijnt en omslaat naar een oostelijke wind.
In 2014 zorgde een verstoring van de polaire vortex voor extreme kou en veel sneeuw in de Verenigde Staten.
Extreme kou in New York: t-shirt Erik Mouthaan bevriest binnen een paar seconden
3. Wat betekent een verstoorde polaire vortex voor het weer in Nederland?
Dat de polaire vortex is verstoord door de SSW kan er voor zorgen dat het op bepaalde plekken ineens veel kouder is dan normaal. Ook kan er kou uit Siberië naar West-Europa worden 'getransporteerd'. Dat kan zorgen voor winters weer in Nederland.
4. Wanneer gaan we dat merken?
De gevolgen van zo'n verstoorde polaire vortex kunnen binnen enkele dagen tot enkele weken na een SSW zichtbaar worden. Op korte termijn (de komende twee weken) is er nog geen zicht op een omslag naar echt winterweer.
Maar over een maand kunnen de gevolgen ook nog tot uiting komen. Er zijn enkele signalen die kunnen duiden op winterweer in februari.
5. Hoe zeker is die verwachting?
Absouluut niet zeker. Februari is nog te ver weg en daardoor kunnen we voor die periode nog geen betrouwbare weersverwachting geven. Een week van tevoren is zoiets beter in te schatten, dus eind januari weten we meer.