Niet sociale media maken je verslaafd, dat doe jij zelf: 'Jij hebt de controle'

Het zijn zeldzame momenten: iemand die uit het raam kijkt in een trein of met volle aandacht luistert naar je verhaal.

Voor je het weet, worden we afgeleid door onze mobiele apparaten. De onlineplatforms werken verslavend en beïnvloeden de manier waarop we denken, handelen en leven, laat The Social Dilemma zien.

In de documentaire trekken technische experts aan de bel en waarschuwen zij voor de impact die sociale netwerken op ons leven hebben. Maar, vraag je jezelf af: wat kan ik zelf doen?

Terug naar de kern

"Probeer je kern-interesses weer terug te vinden", zegt psychologe Lidewy Hendriks. Zij is verbonden aan MIND Korrelatie. "Vraag jezelf af wat je vanbinnen drijft en schrijf dit op. Laat je niet afleiden door wat de maatschappij jou aanbiedt. Een volgende stap is om tegen anderen te vertellen dat je hiermee bezig bent en medestanders te vinden die hetzelfde doen."

"Geef jezelf beloningen als het lukt. In het begin moeten deze klein en snel zijn. Je kunt denken aan wandelen, zwemmen, het kopen van een leuk notitieblok of favoriet kookboek. Wanneer je het wat meer in de vingers krijgt, kun je jezelf grotere beloningen geven, zoals een dagje sauna", zegt Hendriks. Een mogelijke consequentie is dat je bijvoorbeeld niet naar je favoriete film mag kijken.

Destructief 

Hoewel sociale media niet alleen kommer en kwel zijn, vindt Hendriks de positieve aspecten niet voldoende. "Ik zie absoluut positieve aspecten en mogelijkheden. De laagdrempeligheid zorgt ervoor dat mensen die sociaal onhandig zijn, heel goed kunnen oefenen. Maar er is te weinig controle."

Hierdoor zit het vol met destructieve aspecten, legt ze uit. "Wij mensen leren door te kopiëren, maar op sociale media krijg je veel informatie door elkaar: het goede en de 'rotzooi'. De vraag is hoe je dit gaat herkennen."

Eigen kompas volgen

Bij kinderen en jongvolwassenen kunnen ouders een rol spelen. Ze kunnen hen beïnvloeden door het goede voorbeeld te geven en hun keuze voor bepaalde activiteiten uit te leggen. "Gedachten doen veel met hoe je je voelt. Als kinderen dat beter begrijpen, kunnen zij vervolgens beter relativeren wat zij zien op sociale media. Door te praten over denkprocessen, kun je veel hulp aanbieden."

Uiteindelijk moet je jezelf afvragen: wat wil ik leren? "Want kom op, de informatie wordt als het ware over je heen gegooid", zegt Hendriks. "Ga gericht op zoek naar informatie en volg hierin je eigen kompas. En vraag jezelf daarnaast af: word ik blij van deze informatie?"

'Jongeren extreem gevoelig voor sociale omgeving'

Het zijn vooral de jongeren die veel tijd op sociale media spenderen, maar waarom? Regina van den Eijnden noemt twee redenen. Zij is sociaal wetenschapper aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in het socialemediagebruik van jongeren. 

• "Zij hebben minder controle over hun neiging om kortetermijndoelen te bevredigen. De hersenen zijn tot aan je 25ste nog niet helemaal ontwikkeld; vooral het deel waar de controle over het gedrag word uitgeoefend. Hierdoor zijn ze impulsiever en reageren ze sneller op de (mogelijk belonende) prikkels die langskomen."
• "Een andere belangrijke reden is dat jongeren, vooral de eerste jaren van de puberteit, extreem gevoelig zijn voor hun sociale omgeving. In die periode vormen zij hun sociale identiteit. Die identiteit verkrijgen zij door wat anderen van hun vinden. Vandaar dat ze ook zo druk met sociale media bezig zijn. Ze willen weten wat anderen van hen vinden."