We erkennen klimaatverandering, maar handelen er lang niet allemaal naar
We vinden windmolens prima, blijkt uit nieuw, groot onderzoek van het CBS, maar niet in onze achtertuin. En elektrisch rijden? Zijn we nog niet heel dol op. Waar we wel voor openstaan: zonnepanelen.
Voor het eerst heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderzoek gedaan onder 3700 Nederlanders naar hoe ze naar klimaatverandering kijken en hoe ze zelf hun steentje bijdragen.
Woordvoerder Dick ter Steege reageert op tien opvallende bevindingen uit het onderzoek, dat gaat over opvattingen en gedrag van Nederlanders in 2020.
5 procent van de Nederlanders eet geen vlees
In 2020 gaf 5 procent van de Nederlanders van 18 jaar en ouder aan nooit vlees te eten. Dat zijn, omgerekend, 630 duizend mensen. 3 procent eet geen vlees, maar wel vis (dat zijn de pescotariërs), 2 procent eet ook geen vis (dat zijn de vegetariërs). Een volledig plantaardig dieet komt met 0,4 procent (53 duizend personen) nog heel weinig voor.
"Dat percentage van 5 procent vegetariërs is niet heel hoog", beaamt Ter Steege. "We eten ook gemiddeld nog steeds 39 kilo vlees per jaar. Dat wordt niet minder."
Onder de vegetariërs en de veganisten zijn vooral veel hoogopgeleide jongeren uit de Randstad, tussen de 25 en 35 jaar. Wat Ter Steege 'ook wel opvallend' vindt: "De meestgenoemde reden van mensen om geen vlees te eten is het dierenwelzijn, en niet milieu." Er is naar vleesconsumptie gekeken omdat de gangbare opvatting is dat ook vleesconsumptie klimaatverandering veroorzaakt.
Bijna de helft van de Nederlanders is flexitariër
Ja: het overgrote deel van de bevolking (95 procent) eet dus nog wel vlees. Maar: het is lang niet altijd dagelijkse kost. Er komen steeds meer flexitariërs bij. 45 procent van de 18-plussers eet maximaal 4 dagen in de week vlees, bij de warme maaltijd, als broodbeleg of als snack.
9 op de 10 mensen gelooft dat het klimaat verandert
"De bewustwording dat de aarde opwarmt, bijvoorbeeld, is er zeker wel in Nederland", zegt Ter Steege, "94 procent van de mensen in Nederland beseft dat het klimaat aan het veranderen is."
En het merendeel daarvan (75 procent) gelooft ook dat mensen er iets aan kunnen veranderen en klimaatveranderingen met hun gedrag kunnen tegengaan.
Driekwart van de Nederlanders maakt zich zorgen over klimaatverandering
Die bovengenoemde bewustwording zorgt ook voor kopzorgen. Driekwart van de Nederlanders is namelijk bezorgd om klimaatverandering, 62 procent noemt het een 'groot probleem' en nog iets meer mensen, 76 procent, geven aan dat ze denken dat klimaatverandering in de toekomst een probleem zal zijn. Ze maken zich ook zorgen voor toekomstige generaties.
Ter Steege: "Mensen beseffen dat hun kinderen en kleinkinderen langer op deze aarde rondlopen dan zijzelf en dus nog meer van die klimaatverandering gaan meekrijgen."
Iets meer dan een kwart van de huiseigenaren heeft zonnepanelen op het dak
28 procent van de huiseigenaren gaf aan zonnepanelen op het dak te hebben, vorig jaar. En 20 procent overwoog een jaar geleden om ze aan te schaffen.
"Ik vond dat verrassend hoog, eigenlijk", zegt Ter Steege. "Er zijn ook steeds meer mogelijkheden. Zo zie ik in mijn omgeving steeds meer mensen zonnepanelen huren."
Bijna 80 procent van de automobilisten laat de auto weleens bewust staan
Ook is aan automobilisten gevraagd of zij de auto bewust weleens laten staan. 78 procent gaf aan dit weleens te doen. "Maar niet voor het milieu", benadrukt Ter Steege. "De meeste mensen, de helft van die 78 procent, laten de auto staan omdat ze dan fietsen, of lopen, zodat ze meer beweging krijgen."
16 procent doet dit om bij te dragen aan een beter milieu of klimaat, en ook 16 procent zegt dat het makkelijker is om niet met de auto te gaan.
2 procent van alle huishoudens is van plan de komende twee jaar een elektrische auto te nemen
Elektrisch vervoer is duurzamer dan vervoer via fossiele brandstoffen. Maar de meeste auto's rijden nog op benzine. 2 procent van alle huishoudens geeft aan concrete plannen te hebben om de komende twee jaar een volledig elektrische auto aan te schaffen.
"Dat is niet veel", zegt Ter Steege, "en daar komt nog eens bij dat de meeste van die elektrische auto's op naam van de zaak of van een leasemaatschappij zijn. Die zijn dus helemaal niet van de mensen zelf."
De aanschafkosten zijn hoog, stelt Ter Steege, en dat een accu vaak snel leeg is, vormt een andere belemmering.
Eerder maakten we deze video, waarin we uitleggen waarom Nederland meer dan andere landen klaar is voor de elektrische auto:
Minder vliegen
Ook is gevraagd naar hoe vaak en ver mensen vliegen. Let op: de vragenlijst is vóór de coronapandemie ingevuld, dus die geeft een helder beeld van hoe het vóór de lockdown was. De helft van de mensen gaf toen aan de afgelopen twaalf maanden te hebben gevlogen. 1 op de 5 vloog naar een land buiten Europa. En de helft van de mensen die het vliegtuig in zijn gestapt, had geen last van vliegschaamte.
"Twee derde van de mensen piekert er bovendien niet over om te stoppen met vliegen voor het klimaat", zegt Ter Steege.
Windmolens: prima, maar bij de buurman
Nederlanders staan zeker niet negatief tegenover windmolens, maar dan wel op zee, en liever niet in de eigen achtertuin. 71 procent van de Nederlanders is in het algemeen voor de bouw van nieuwe windmolens in Nederland. De meesten (56 procent) vinden dat de windmolens op zowel zee als land moeten worden gebouwd. De steun voor windmolens in de eigen woonomgeving is een stuk kleiner: 21 procent is voorstander en 31 procent tegenstander.
"Wat ik ook wel weer begrijp", zegt Ter Steege. "Mensen zijn bang voor geluidsoverlast en dat hun uitzicht wordt verpest. Dus veel mensen zeggen: windmolens, prima, maar niet in mijn achtertuin."
Beleid moet strenger, vindt 40 procent
40 procent van de Nederlanders vindt dat het beleid rondom het klimaat, bepaald door de overheid, nog wel een tandje strenger kan. 6 procent van de mensen vindt dat er geen klimaatverandering is, dus die vindt ook niet dat de overheid strenger moet optreden.
54 procent is het wél eens met het beleid van de overheid.
Concluderend...
Het is moeilijk één conclusie te trekken uit zo'n groot, omvangrijk en eenmalig onderzoek, zegt Ter Steege. Maar hij kan er wel iets over kwijt.
"Het onderzoek laat wel goed zien wat de stand van zaken nu is. Er zijn weinig Nederlanders die klimaatverandering nog ontkennen: veel mensen zien wat er gebeurt en ze zijn ook bewust van hun rol daarin." Maar het viel hem ook op dat die bewustwording er dan wel is, maar daar nog niet massaal naar gehandeld wordt. "We eten nog relatief veel vlees, nog lang niet iedereen heeft zonnepanelen en slechts een klein deel van de bevolking wil minder vliegen en minder autorijden."
Komt bij dat heel veel mensen die wél iets doen dat goed is voor het milieu, zoals vaker de auto laten staan, niet altijd het klimaat als beweegreden hebben. "We zien het probleem wel, maar we zijn niet allemaal even daadkrachtig."