De bioboer ziet niets terug van die hoge prijs van eieren in de supermarkt

De liefhebber was het al opgevallen: de eieren in de supermarkt zijn een stuk duurder geworden. Het afgelopen jaar steeg de prijs met 24 procent, blijkt uit gegevens van databedrijf Superscanner.

Hieronder zie je de ontwikkeling van de gemiddelde prijs van een doos met tien biologische eieren van het huismerk van de vier grote landelijke supermarkten. Eerder schreven we al over zo'n zelfde prijsontwikkeling van de gangbare scharreleieren. 

Boeren lijden verlies

Door de hoge prijzen zullen boeren nu vast een goede boterham verdienen, zou je denken. Maar niets is minder waar. Tenminste, niet als we het hebben over de biologische boeren. De situatie is zo nijpend dat steeds meer bioboeren verlies lijden en noodgedwongen over moeten stappen op gangbare scharreleieren.

Dat vertellen bioboeren aan RTL Nieuws. Hendrik Jan Kieft bijvoorbeeld, van biologisch pluimveebedrijf Kippenkieft in Winschoten. Bij zijn boerderij heeft hij een kleine winkel waar hij steeds meer klanten ziet. Logisch: de eieren die hij dáár verkoopt, zijn de helft goedkoper dan in de supermarkt. 28 cent kosten ze bij zijn eigen stalletje, tegenover 56 cent in de supermarkt.

Boer Kieft verkoopt ze voor 16 cent

Waarom is dit verschil zo groot? Daarvoor moet je bij de supermarkten zijn, zegt hij. Het enige wat boer Kieft weet, is dat hij ze verkoopt voor 16 cent aan het 'pakstation'. "Die haalt bij ons de eieren op, sorteert en verpakt ze en levert ze dan af bij het distributiecentrum van de supermarkt en rekent daarvoor ongeveer 4 cent per ei. De 36 cent die dan overblijft, is voor de supermarkt."

Zo ziet de verdeling eruit:

Vaste prijs

Maar dan vraag je toch gewoon wat meer voor je eieren? Was het maar zo makkelijk, verzucht Kieft. "De markt voor biologische eieren is te klein om de eieren vrij op de markt te leveren", zegt hij. Dat is een vrij technisch verhaal. Het komt erop neer dat ze worden gedwongen om eieren voor een vaste prijs te leveren. Dat gebeurt voor een periode van zo'n twee jaar. Het contract wordt gemaakt op het moment dat de groep nieuwe leghennen binnenkomen - een koppel heet dat in jargon.

Normaal zijn die vaste prijzen geen probleem omdat de kosten voorspelbaar zijn. Maar door de oorlog in Oekraïne is de belangrijkste kostenpost, het voer, bijna verdubbeld in prijs waardoor Kieft vorig jaar tienduizenden euro's verlies heeft geleden. Van de supermarkt kreeg hij geen compensatie, in de tussentijd verhogen zij wel de prijzen voor de consument.

"Als de marges beter verdeeld worden, heeft zowel de supermarkt als de producent een goede boterham. Dat is nu niet zo. Als sector proberen we hier al heel lang aandacht voor te krijgen."

'Onnodig duur'

Willem van Mourik, bestuurder van de Belangenvereniging Biologische Pluimveehouders (BPV), zegt dat eigenlijk alle eieren te duur in de schappen liggen, maar de prijs van biologische eieren spant de kroon. De prijs zou eigenlijk een fractie boven die van gangbare scharreleieren moeten liggen, zegt hij.

Dat dit nu niet zo is, vindt hij ontzettend frustrerend. De sector staat volgens hem 'zwaar onder druk': door de hoge kosten van het biovoer en het feit dat consumenten de bio-eieren door de hoge prijs links laten liggen, schakelt een deel van de boeren over op reguliere scharreleieren. 

Bio-sector 'naar de gallemiezen'

Wim Thomassen van Biomeerwaarde Ei, een afzetcoöperatie voor biologische eieren, bevestigt dit. "20 procent van de bioboeren is overgeschakeld naar het gewone scharrelei", zegt hij. "Omdat de afzet er niet is. De eieren zijn ook gewoon heel duur." Hij ziet het met lede ogen aan. "Een mooie sector die we de afgelopen decennia hebben opgebouwd, wordt nu naar de gallemiezen geholpen, zou je kunnen zeggen."

Volgens Dick de Koning van de Biologische Pluimveehouders Vereniging klopt de schatting. "Ik zie 25 procent minder eierproductie op het moment. Stijgende kosten zijn niet het ergste, het is vooral ook de eierprijs die dermate hoog is dat klanten ontmoedigd worden om bio-eieren te kopen."

Van Mourik: "Dit is vreemd in een tijd dat veel gesproken wordt over het stimuleren van de afzet van biologische producten. Supermarkten willen doen lijken dat ze dit ook belangrijk vinden. In de praktijk hebben ze er lak aan."

Het CBL, de organisatie die de belangen behartigt van de supermarkten, kan niet vertellen waarom de marge op de eieren zo groot is. Wel zegt een woordvoerder dat in het algemeen 90 procent van de prijs van levensmiddelen kosten zijn. "Denk hierbij ook aan energiekosten, huurprijzen, loonstijgingen en nog veel meer."

'Vraag en aanbod'

Dat er boeren zijn die overstappen naar gangbare eieren heeft 'ook simpelweg met vraag en aanbod te maken', zegt de woordvoerder verder. Zo is er minder vraag uit Duitsland. Nu de markt aantrekt kan het 'aantrekkelijker zijn' om over te stappen op gewone scharreleieren. Na zestien maanden kan weer worden overgeschakeld op biologische productie.

Het CBL wijst naar de overheid: die zou biologisch voedsel moeten promoten. "Bij de gemiddelde consument heeft biologisch helemaal niet zo'n goede naam", stelt hij. "Laat aan het brede publiek zien dat biologisch veel pluspunten heeft."

Van Mourik vindt dat het CBL zich er met deze reactie makkelijk vanaf maakt. "Waarom doet de retail zo weinig aan de promotie van bio? Bio is de toekomst wordt er geroepen, maar uiteindelijk worden keuzes gemaakt die leiden tot het tegenovergestelde. Het is heel schrijnend."

Supermarkt Jumbo wijst er in een reactie op dat er ook goedkopere biologische eieren worden aangeboden, namelijk van het huismerk. Deze kosten 38 cent. 

Dick de Koning van de Biologische Pluimveehouders Vereniging: "Dan nog hebben ze 50 procent marge bij de retail. Wij hebben maar 16 of 17 cent. Dat is de kostprijs. Daar kunnen we het eigenlijk niet voor doen. We willen een langjarige ontwikkeling, kunnen investeren in duurzaamheid. Dat kan nu niet. Als je rood staat, kun je niet groen doen."

Rechtstreeks bij de boer kopen

Wat kunnen consumenten het beste doen als ze de biosector een warm hart toedragen? Boer Kieft heeft het antwoord wel klaar: de producten rechtstreeks bij de boeren kopen. "Of bij die winkel of platformen waar de boer wel een eerlijke prijs krijgt."

De Streekboer is zo'n voorbeeld: een samenwerking tussen boeren in Noord-Nederland: je bestelt producten van lokale boeren en haalt die af op een van de afhaalpunten.

Ook de eieren van boer Hendrik Jan Kieft zijn daar te koop, tegen een veel lagere prijs dan in de supermarkt. De consument blij, maar ook de boer: "Wij geven Hendrik Jan per ei 10 cent extra", zegt eigenaar Sandra Ronde. "Het liefste geven wij een boer de kostprijs plus nog iets er bovenop zodat hij kan blijven investeren in verduurzaming van zijn bedrijf."

Vragen wat boer nodig heeft

Ze onderhandelt niet met een boer over een prijs, legt ze uit. "We vragen gewoon wat hij nodig heeft." Boeren komen dan altijd met een reële prijs, is haar ervaring. "Dat is de vertrouwensrelatie die je hebt met zo'n boer, omdat je ze kent." En wat haar zelf óók verbaast: dat leidt niet per se tot hogere prijzen. "We zijn per doos goedkoper dan de Ekoplaza en de Albert Heijn, de eieren van de lijn Blije Kip."

Welke prijs je een boer geeft, is volgens haar een 'fundamentele keuze'. "Een keuze tussen enerzijds de boer en consument een eerlijke prijs willen geven en laten betalen en anderzijds boeren uitknijpen om winsten aan je aandeelhouders uit te kunnen betalen en er rijk van te worden. Het gaat wat mij betreft niet alleen over geld maar ook over wederzijds respect."

Je hebt in de supermarkt keuze uit 3 eieren:

• Biologische eieren – eicode begint met het nummer 0
• Vrije-uitloopeieren of graseieren – eicode begint met het nummer 1
• Scharreleieren – eicode begint met het nummer 2

Op de eierdoos van de diervriendelijkste eieren vind je het Beter Leven keurmerk. Drie sterren staat voor het meest diervriendelijk.