Natuur weer in de war: 'Indrukwekkend én gevaarlijk'
De natuur is in de war door een warme december. Dieren en insecten die in winterslaap horen te zijn, zijn alweer actief. Wat voor effect dat op de natuur heeft, is nog niet duidelijk. "Maar het belooft niet veel goeds."
Net als eerdere jaren worden egels en salamanders rond deze tijd van het jaar steeds vaker gespot. Ook nu weer is de decembermaand warmer dan normaal. De gemiddelde temperatuur - gemeten over dagen én nachten - lag deze maand op 6,5 graden, terwijl die normaal rond 4,2 graden ligt.
Volgens meteoroloog William Huizinga van Buienradar is het weer zacht voor de tijd van het jaar. "De afgelopen dagen lagen de temperaturen overdag tussen de 9 en 11 graden. Terwijl een graad of 6 normaal is voor deze tijd van het jaar."
Overlevingskans
Niet alleen zoogdieren en amfibieën, ook insecten hebben last van de hoge temperaturen, die ervoor zorgen dat hun winterrust wordt verstoord.
Volgens bioloog Arnold van Vliet van de Wageningen Universiteit verbruiken insecten meer energie door de hoge temperaturen. "Daardoor wordt hun vetreserve en energievoorraad veel sneller verbrand, wat de overlevingskans sterk verlaagt", zegt hij. "De afname in beschikbare energie maakt het lastiger om ziekteverwekkers af te weren."
Het zachte weer komt door zuidwestelijke en westelijke luchtstromingen. "Deze zorgen voor meer gematigde temperaturen dan de noordelijke luchtstromingen die koud zijn", legt Huizinga uit. Het zachte weer in deze tijd van het jaar is volgens hem niet nieuw. "De laatste jaren maken we vaker zachtere decembermaanden mee."
Recordtemperatuur
In januari van dit jaar werd de warmste januaridag ooit gemeten. De hoogste temperatuur werd toen in Eindhoven gemeten: 16,9 graden.
Ook in de oceanen werden recordtemperaturen gemeten. In deze video legt zeeonderzoeker Furu Mienis uit welke invloed het op het zeeleven en de mens heeft:
Door de hoge temperaturen werd een deel van de planten en dieren die in winterrust waren weer actief. Planten, zoals krokusjes en sneeuwklokjes, speenkruid en het gele kornoelje begonnen al in januari te groeien terwijl ze normaal gesproken eind maart bloeien. "Dit extreme weer is één van de redenen dat er dit jaar veel minder vlinders en insecten zijn geweest dan normaal", zegt Van Vliet.
Herhaald patroon
"We zitten in een modus van record na record qua temperaturen en extreem droge en natte periodes", zegt Van Vliet, "Kijkend naar de nieuwe klimaatscenario’s van het KNMI zullen we nog veel meer records voor de kiezen krijgen. Het zal veel effect hebben op veel dier -en plantensoorten. Dit is indrukwekkend en gevaarlijk "
Hij noemt de gewone pad als voorbeeld. Het is een algemene diersoort in Nederland, maar de populatie ging de afgelopen jaren enorm achteruit. "We hadden de afgelopen jaren te maken met een opeenvolging van extreem droge periodes en warme winters. Dit is ongetwijfeld één van de oorzaken van de afname van de pad."
Zachte winters zijn niet voor alle diersoorten een probleem. Sommige dieren zoals muizen en egels kunnen ervan profiteren, mits voedselbronnen beschikbaar zijn. "Ik hoor momenteel verhalen over egels die nog actief zijn. Dat is bij deze temperaturen ook weer niet zo raar en het zou me niets verbazen als ze gewoon nog voldoende voedsel kunnen vinden. Lekker laten lopen zou ik zeggen, ze zullen aan deze omstandigheden moeten wennen", zegt Van Vliet.