Rijbewijs 15 dagen kwijt als je in België belt achter het stuur: 'Kunnen wij nog wat van leren'
In België kun je voor vijftien dagen je rijbewijs kwijtraken als je achter het stuur wordt betrapt met je telefoon. Ook iets voor Nederland? Een drastische maatregel, vinden ze bij Veilig Verkeer Nederland. Maar verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen zou het liefst nog verdergaande sancties zien.
Na Halle-Vilvoorde en Oost-Vlaanderen is Limburg vanaf morgen het derde gebied binnen België waar de rijbewijzen van automobilisten in beslag genomen kunnen worden bij een overtreding. De maatregel geldt ook voor buitenlandse automobilisten – dus ook voor ons. Ook als je je telefoon vasthoudt in een stilstaand voertuig voor een rood stoplicht.
"België kiest duidelijk voor een andere aanpak dan wij hier in Nederland", zegt een woordvoerder van Veilig Verkeer Nederland. "Via onze socialmediakanalen maken we onze volgers erop attent dat er vanaf 1 februari strengere regels gelden in België – zeker nu de voorjaarsvakantie eraan komt. Het is niet ons doel dat maar zoveel mogelijk mensen op de bon worden geslingerd omdat ze hun mobieltje gebruiken. We willen dat mensen hun mobiel niet gebruiken als ze achter het stuur zitten. We hopen natuurlijk wel dat deze maatregel daaraan bijdraagt."
Onnodig veel doden
Is het een zware straf? "Helemaal niet", zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. "Het zou wat mij betreft nog wel langer mogen duren dan vijftien dagen. Wie niet horen wil, moet maar voelen. Veel verkeersdeelnemers hebben last van zelfoverschatting, maar telefoongebruik in het verkeer is gewoon not done. Zoveel mensen zijn hierdoor al onnodig om het leven gekomen."
Hij vervolgt: "Het is zulk slecht gedrag en de neiging om toch even te kijken is zó groot. De boetes in Nederland zijn dan wel hoog, de pakkans is niet zo groot. Voor de zwaardere verkeersovertredingen – en dit is absoluut zo'n zware overtreding – ben ik voor inbeslagname."
Boete in België helft lager dan in Nederland
Limburg, Halle-Vilvoorde en Oost-Vlaanderen nemen binnen België de strengste maatregelen, op andere plekken in het land riskeren overtreders een boete van 174 euro, exclusief administratiekosten. Afhankelijk van waar in België je wordt betrapt, kan daarbovenop een dagvaarding voor de politierechter komen. Dat is mede afhankelijk van hoeveel prioriteit er aan deze overtreding wordt gegeven binnen dat gebied en de capaciteit van de rechtspraak.
De boete in Nederland ligt een heel stuk hoger. Wie hier betrapt wordt met zijn mobiele telefoon, riskeert een boete van 380 euro, die in maart wordt verhoogd tot 420 euro.
"Voor de meeste mensen is een boete van 380 euro flink slikken, even vloeken en weer doorgaan", zegt Tertoolen. "Het schrikt niet genoeg af. Daarbij is het afpakken van het rijbewijs eerlijker. Mensen die minder te besteden hebben, lijden er niet zwaarder onder dan mensen met een groter inkomen. Mensen raken hun rijbewijs niet graag kwijt, dat maakt een inbreuk op hun gevoel van vrijheid."
Persoonlijke omstandigheden
Collega-verkeerspsycholoog Matthijs Dicke denkt er anders over. Hij verwacht dat de hoogte van de straf hier in Nederland niet in goede aarde zou vallen. "Als zo'n zaak voor de rechter komt, zal die ook kijken naar persoonlijke omstandigheden. Als je je rijbewijs bijvoorbeeld nodig hebt voor je werk, dan zal een rechter de maatregel vermoedelijk al snel te zwaar vinden."
Zelfs bij ongelukken komt het hier niet zo snel tot inbeslagname van het rijbewijs, zegt Dicke. "Dat heeft er ook mee te maken dat we in Nederland met z'n allen vinden dat een rijbewijs wel in beslag genomen kan worden, maar dat daarmee de kans om toch achter het stuur te stappen niet is weggenomen. Dat argument hoor je bijvoorbeeld vaak bij alcoholgebruik. Ik betwijfel of dit haalbare kaart is."
Verplichte gedragscursus
Maar persoonlijk zou Dicke het bij een tweede geconstateerde overtreding helemaal niet gek vinden. "Ik zou er ook een verplichte gedragscursus aan verbinden. Mensen moeten ervan bewust raken hoe gevaarlijk dit gedrag is. Het verkeer kan naar mijn idee alleen functioneren als iedereen die eraan deelneemt zich aan de regels houdt die we met z'n allen hebben afgesproken. Zo beschermen we kinderen en andere kwetsbare deelnemers aan het verkeer. Doe je daar niet aan mee, dan hoor je niet thuis op de weg."
De wonderlijke situatie is overigens dat wie straks zijn rijbewijs kwijtraakt in België, niet daarmee zijn rijbevoegdheid in Nederland kwijtraakt. Straffen voor verkeersovertredingen worden niet overgenomen door lidstaten binnen de Europese Unie, zegt het Openbaar Ministerie.
Maar wie in België zijn rijbewijs kwijtraakt en vervolgens in Nederland door een agent aan de kant van de weg wordt gezet, moet wel zijn of haar (in beslag genomen) rijbewijs kunnen tonen, zegt een woordvoerder. Anders riskeer je daarvoor alsnog een boete van 100 euro exclusief administratiekosten.
50 dodelijke ongelukken
Dat Belgisch Limburg heeft gekozen voor strengere regelgeving komt doordat eerdere sancties onvoldoende hebben geleid tot een gedragsverandering, zegt een woordvoerder van het parket. Met andere woorden: nog steeds lappen veel automobilisten de regels voor mobieletelefoongebruik in de auto aan hun laars. "En dat terwijl 8 procent van de dodelijke verkeersongelukken in België kan worden gelinkt aan gsm-gebruik achter het stuur. Het gaat per jaar om 50 dodelijke ongelukken en 45.000 gewonden in België. Dat maakt ons enorm bezorgd."
Automobilisten die worden betrapt, kunnen hun rijbewijs vijftien dagen later ophalen op het politiebureau van de ploeg die het rijbewijs heeft ingenomen, zegt de woordvoerder. Thuisbrengen is er niet bij: wie zijn rijbewijs kwijtraakt – of die nou om de hoek woont, in een ander deel van België of zelfs in een ander land – moet zelf thuis zien te komen.