'Gezag van premier Schoof intact, maar imago van politiek zwaar beschadigd'
Kersvers premier Dick Schoof kreeg het gisteren op zijn eerste dag in de Tweede Kamer stevig voor de kiezen - van zowel de oppositie als van zijn eigen coalitie. Hij kende een paar moeilijke momenten, toch heeft zijn gezag maar een minimaal deukje opgelopen, vinden experts.
Bizarre omstandigheden - zo noemt Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut, de situatie waarin minister-president Schoof gisteren terecht was gekomen. "Dat hij door de oppositie vanaf de eerste minuut fel werd aangevallen, dat kun je verwachten, al ging het wel keihard en direct op de persoon. Maar dat juist Wilders en Agema zijn gezag ondermijnen, dat is echt ongekend."
Toch vindt Van Grieken dat Schoof 'sterk overeind' is gebleven. "Hij viel niet om en dat is onder die omstandigheden al heel wat. Ik geef het je te doen."
Schoof in verlegenheid
De nieuwe premier werd gisteren op zijn eerste dag meerdere keren in verlegenheid gebracht tijdens een debat dat volledig ontspoorde. Zo plaatste PVV-vicepremier Fleur Agema tijdens een betoog van Schoof een kritisch bericht op sociale media over de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema. Hierdoor zou het beeld kunnen ontstaan dat Schoof zijn ministersploeg niet in de hand heeft.
Ook werd hij aangevallen door Geert Wilders, de leider van de grootste partij. Wilders vond dat Schoof scherper had moeten reageren op een verwijt uit de oppositie dat er 'twee racisten' in het kabinet zouden zitten. Hij vond de reactie van Schoof 'slappe hap'.
Dit zei Schoof er achteraf zelf over:
De felheid van de aanvallen verbaasde Van Grieken, zegt hij. "Iedereen weet dat hij nieuw is in de politiek. En in ons land is het gebruikelijk dat je een nieuwe premier eventjes laat wennen. Maar vanaf minuut één is er alles aan gedaan hem te torpederen. En dat Agema vervolgens weigerde haar bericht te verwijderen, maakte het nog extra lastig voor hem. Dat bracht de positie van de premier in gevaar."
Politiek instituut grote verliezer
Schoof bleef er bewonderenswaardig rustig onder, zag Van Grieken. "Door rustig te blijven heeft hij zijn gezag overeind gehouden. Nederland zag allemaal mensen die stonden te schreeuwen en te tieren en elkaar verwijten maakten, terwijl er eentje stond die zichzelf wel in de hand hield. Volgens mij hebben we allemaal gezien dat de chaos niet zijn schuld was. Juist niet."
Hoogeraar Leiderschap Janka Stoker vindt dat niet het leiderschap van Schoof is aangetast, maar juist dat van de andere politieke leiders. "Op de manier waarop het ging, kon Schoof eigenlijk nog eens beginnen zijn leiderschap te tonen. We zagen tijdens het debat vooral het leiderschap van de fractievoorzitters. En niet in positieve zin. Als je een verantwoordelijke zoekt voor de chaos, dan kun je niet naar Schoof wijzen. Dan moet je naar de anderen wijzen."
Zelfs ex-premier Rutte, bekend om zijn uiterst behendige debattechniek, zou het volgens haar onder deze omstandigheden 'zeer moeilijk hebben gehad'.
Ook politiek verslaggever Frits Wester vond dat het debat ontspoorde. In deze video vertelt hij meer:
Schoofs imago bij de bevolking heeft volgens debatexpert Van Grieken nauwelijks schade opgelopen: "Ik denk dat iedereen het 'unfair' vond, hoe hard hij van alle kanten werd aangepakt. Hij beheerste zich en springt er sympathiek uit."
Het imago van het 'politieke instituut' heeft daarentegen grote schade opgelopen, vindt Van Grieken: "Het gezag van de politiek is de grote verliezer. Vorige week bleek uit onderzoek dat het vertrouwen in de politiek weer een beetje gegroeid was, en dan krijg je dit spektakel..."
Wat ook slim was, volgens Van Grieken: Schoof hield zich aan vaste teksten en formuleringen. Dat oogde wat eentonig - "hij moet nog wel leren daarin wat meer variatie in te brengen, maar dat zal niemand hem kwalijk nemen" - maar het zorgde er tegelijk voor dat hij zich distantieerde van de chaos in de Tweede Kamer. Kritiek op het bericht van Agema pareerde hij steevast met 'dat gaat niet meer gebeuren'.
'Schoof moet een tik terug geven'
Volgens hoogleraar Stoker moet Schoof wel ingrijpen om zijn gezag in de Tweede Kamer op te eisen. Maar hij is daarvoor niet in zijn eentje verantwoordelijk: "Hij kan het alleen redden als de politieke leiders van de vier coalitiepartijen hem steunen. Ze moeten hem het gezag gunnen. Anders redt hij het niet - dat zou Rutte ook niet lukken. Daarvoor moet hij wel stevige gesprekken voeren. Ik zou adviseren dat achter de schermen te doen, want je moet er samen uit zien te komen."
Ook Van Grieken vindt dat Schoof er, om zijn gezag in het politieke geweld te bestendigen, goed aan doet Wilders stevig van repliek te dienen. Maar hij adviseert dat juist wél op een openbaar podium te doen. "We herinneren ons Gerd Leers (minister voor Asiel, red.), ten tijde van het eerste kabinet-Rutte, dat door de PVV gedoogd werd. Leers werd elke week wel een keer geschoffeerd door Wilders. Daar is Wilders gisteren weer mee begonnen, maar dat mag Schoof absoluut niet laten gebeuren. Gisteren verdedigde hij Wilders, maar dat is niet zijn taak. Hij moet hem echt een keer een tik teruggeven. Dat is de enige taal die Wilders verstaat. Je kunt hem niet over je heen laten lopen."
