Onderzoek: Europeanen iets dommer door loodvervuiling tijdens Romeinse Rijk
Loodvervuiling tijdens het Romeinse Rijk heeft mogelijk geleid tot een lichte daling van de gemiddelde intelligentie van Europeanen. Het uitgebreide gebruik van lood in die periode zou het IQ hebben verlaagd met 2,5 tot 3 punten, blijkt uit nieuw onderzoek.
Het Romeinse Rijk bestond tussen 753 v.Chr. en 476 n.Chr. en bestreek op zijn hoogtepunt een gebied van Schotland tot Iran. Lood werd er veel gebruikt, onder andere in waterleidingen, kookgerei, medicijnen, cosmetica en speelgoed. Bovendien werd lood toegevoegd aan wijn om deze zoeter te maken.
'Enorm zorgwekkend'
Dat had volgens de onderzoekers duidelijke cognitieve achteruitgang tot gevolg bij Europeanen, waar het gemiddelde IQ tussen de 90 en 110 ligt. "Dit is enorm zorgwekkend", aldus Joseph McConnell van het Desert Research Institute in Nevada tegen de Britse krant The Guardian.
Volgens hoogleraar toxicologie Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht is bewezen dat blootstelling aan te veel lood effect heeft op het IQ van kinderen. "Het vertraagt de ontwikkeling van de hersenen, wat leidt tot een lager IQ", zegt hij. "Daar is geen twijfel over mogelijk."
De loodvervuiling bereikte een hoogtepunt tijdens de Pax Romana, een periode van bijna twee eeuwen van relatieve vrede en economische bloei. Het rijk telde toen naar schatting 80 miljoen inwoners, ongeveer een kwart van de wereldbevolking. Deze mensen werden langdurig blootgesteld aan loodvervuiling. Die leidde dus tot een daling van 2,5 tot 3 IQ-punten bij de bevolking, stellen de onderzoekers.
Sommige wetenschappers suggereren zelfs dat loodvergiftiging heeft bijgedragen aan de neergang van het rijk, door de ernstige gevolgen op de gezondheid. Maar dat blijft een discussiepunt.
Hele bevolking
McConnell doet geen uitspraak over de rol van loodvervuiling in de val van het rijk. "Ik laat het aan epidemiologen, historici en archeologen over om te bepalen of de loodniveaus een directe invloed op de geschiedenis hadden," zegt hij. "Een daling van 2,5 tot 3 punten in IQ lijkt misschien klein, maar het betrof de hele bevolking en hield bijna 180 jaar aan", voegt hij toe.
Voor het onderzoek analyseerden wetenschappers ijskernen uit het Noordpoolgebied. Zo konden ze de loodvervuiling in de lucht achterhalen tussen 500 v.Chr. en 600 n.Chr. Ze zagen een scherpe stijging van de loodvervuiling tijdens de Pax Romana. Met behulp van moderne studies berekenden de wetenschappers wat de mogelijke gevolgen daarvan waren voor de cognitieve ontwikkeling van kinderen.
Kanker en orgaanschade
In 2020 sloeg Unicef alarm over de situatie voor 7600 kinderen in Nederland. Die zouden te veel lood in hun bloed hebben. Vooral mensen die in de binnenstad wonen lopen daar risico op, zegt hoogleraar Van den Berg. "Dit komt doordat ze meer blootgesteld worden aan loodvervuiling."
In Nederland hebben we te maken met meerdere gevaarlijke stoffen. Deze kunnen kanker en orgaanschade veroorzaken. In deze video worden de gevaren van deze stoffen uitgelegd: