Bijzonder: vier planeten tegelijk met blote oog zichtbaar: zo laat moet je kijken

We vragen het Adrie Warmenhoven, directeur Planetarium Franeker, en hoogleraar Observationele astrofysica Ignas Snellen aan de Universiteit Leiden.

Allereerst goed om te weten: planeten draaien net als de aarde om de zon. Dat doen ze omdat ze door zwaartekracht worden aangetrokken, zegt hoogleraar Snellen. "In een kleine baan gaat het rondje snel, als je verder weg staat zoals Jupiter, gaat het langzamer. Dat zijn de zwaartekrachtswetten van Newton."

Vlak na zonsondergang waren Venus en Jupiter vanaf de Afsluitdijk al goed te zien:

Iedere nacht een ander beeld

Onze planeet doet daar een jaar over. Mars doet 1,5 jaar over een rondje, Jupiter 11 jaar, Saturnus zelfs 30 jaar. "Daardoor zijn ze altijd ergens anders", zegt Adrie Warmenhoven. Dat betekent dat je iedere avond en nacht een ander beeld ziet. 

Dan zul je denken: dat wordt nog flink zoeken vanavond. Maar dat valt mee. De planeten staan altijd op één lijn, omdat ze rond de zon draaien op een plat vlak, de ecliptica genaamd. Sommige planeten hebben banen die iets boven of onder dit vlak gekanteld zijn, maar ze liggen allemaal min of meer op hetzelfde niveau als groeven op een langspeelplaat. 

Nu is het dus de kunst om die lijn te vinden waarop de planeten zich verplaatsen. Dat is vrij makkelijk: voor ons gezien beweegt ook de zon op deze lijn. Dus de planeten komen op dezelfde plek op als de zon, en gaan ook op dezelfde plek onder als daar waar de zon ondergaat. Het lijkt er dus op dat de planeten de zon volgen.

Kijken tussen 18.00 en 20.30 uur

De komende tijd is tussen 18.00 en 20.30 uur de situatie als volgt. Op de plek waar 's ochtends de zon is opgekomen zien we Mars omhoog komen. Dat is in het oosten. Iets eerder was Jupiter al opgekomen op diezelfde plek. Die staat dus al wat hoger.

De planeten Saturnus en Venus zien we dan juist aan het andere eind van de lijn: daar waar de zon is ondergegaan. Dat is in het zuidwesten. Tip: voor de smartphone bestaan verschillende apps die je kunnen helpen de planeten te vinden. In dit artikel staan screenshots van de app Starwalk.

"Het duidelijkst is nu Venus", zegt Adrie Warmenhoven. "Die zie je gelijk oplichten. Ik zag die dinsdagavond ook toen ik naar huis reed als een heldere stip aan de hemel." Ook Jupiter is duidelijk te zien. "Jupiter is ontzettend groot."

Snellen vertelt dat de planeten Venus en Jupiter zo fel zijn, dat ze zelfs vanuit de stad zijn te zien. "Niet met een speciaal brilletje of telescoop."

Goed nieuws is ook dat het vanavond redelijk helder is. "Het zal niet helemaal onbewolkt zijn", zegt meteoroloog Marc de Jong van Buienradar. "Maar we komen in een luchtsoort terecht met zowel buien als opklaringen." In het noordwesten en midden van het land zijn de kansen op een heldere hemel het grootst, in het zuidwesten heb je meer kansen op bewolking. 

Ook de komende dagen is er nog kans om de vier planeten te zien. Iedere keer tussen 18.00 en 20.30 uur.

De vier planeten werden donderdagavond op verschillende plekken in Nederland met het blote oog waargenomen. Zoals in Alblasserdam. Op X werd deze video gedeeld: