Genoeg weerstand, maar op veel plekken gaat het juist goed met de azc's
In Uden, Best en Berlicum moest de politie onlangs ingrijpen omdat een protest tegen een nieuw asielzoekerscentrum uit de hand liep. In Bedum werd een gemeenteraadslid bedreigd in verband met plannen voor een azc. Deze incidenten vallen op en creëren mogelijk een beeld dat in het hele land veel weerstand is tegen de opvang. Maar dat klopt niet.
Integendeel. Als je het vraagt aan het COA (Centraal Orgaan Asielzoekers), de overheidsorganisatie die de opvang voor asielzoekers moet regelen, gaat het eigenlijk best goed. Naar aanleiding van de chaos in Best na een informatieavond over een nieuw asielzoekerscentrum vroegen wij het COA hoe het gaat met het openen van asielzoekerscentra.
Noodopvang
Gemeten vanaf 1 januari vorig jaar zijn ruim 200 nieuwe locaties geopend, waarvan 33 volwaardige asielzoekerscentra en de rest noodopvang of crisisnoodopvang. In dezelfde periode zijn ook ruim 200 locaties gesloten: tien 'gewone' azc's en de rest tijdelijke noodopvang en crisisnoodopvang.
Dat asielzoekerscentra na enkele jaren ook weer sluiten, is overigens gebruikelijk. Zo opent begin volgend jaar een nieuwe opvang in Nijmegen in een pand dat het COA voor tien jaar heeft gehuurd van een vastgoedontwikkelaar.
"Aan de cijfers zie je dat we regelmatig nieuwe locaties openen en we zijn met heel veel gemeenten in gesprek over het realiseren van asielopvang", licht de woordvoerder van het COA toe.
"We hebben driehonderd locaties en uit ervaring weten we dat wanneer een locatie eenmaal langer open is, er zelden nog sprake van is van weerstand. Wanneer we weerstand tegenkomen, wat regelmatig voorkomt, dan is dat niet bij de opening, maar vooral tijdens het besluitvormingsproces. Vooral als mensen overvallen worden of zich overvallen voelen door het besluit."
Azc Albergen
Die weerstand was er bijvoorbeeld ook in Albergen. Jonge kinderen werden zelfs de straat opgestuurd met protestborden als "AZC, NEE, NEE, NEE". Toch lijkt het voor veel mensen alleszins mee te vallen nu het azc sinds een half jaar is geopend.
Een van de inwoners van het dorp liet eerder dit jaar aan RTL Nieuws weten: "Ik zie hen bijna nooit. Ik heb er geen last van. Ze komen af en toe hier in de winkel. Ze doen hun boodschappen en lopen dan weer terug naar het hotel." Al zei een oudere vrouw ook dat de bewoners van het azc wat haar betreft nog steeds 'niet welkom' waren. "Weg ermee!"
Toch zijn daar geen grote incidenten geweest. Rapportages van de gemeente Tubbergen, waar Albergen onder valt, laten zien dat de gemelde incidenten onder andere gingen over geluidsoverlast van spelende kinderen, een middelvinger die werd opgestoken naar een lokale automobilist en ergernissen van lokale bewoners dat inwoners van het azc het ov niet goed begrijpen. Dit kost veel tijd bij het instappen.
Daarnaast zijn er klachten geweest over dat inwoners van het azc te dicht op mensen stonden in de bus, dat er meerdere keren per ongeluk op het verkeerde nummer is aangebeld en dat azc'ers breeduit fietsen op de weg.
Crisisnoodopvang
Ook bij de crisisnoodopvang in het Brabantse Dongen gaat het goed. Behalve dan dat die niet open mag blijven van de minister. De gemeente is daarover teleurgesteld, schrijft Omroep Brabant.
Afgelopen december besloot de gemeente de opvang te verlengen die plek biedt aan 150 mensen. Dat werd in het dorp door veel inwoners gevierd. Een petitie om de vestiging open te houden werd voor die raadsvergadering meer dan 1000 keer ondertekend. Nu is dus de vraag hoe het verder gaat.
Dat er geregeld nieuwe locaties openen, wil niet zeggen dat Nederland genoeg opvangplekken voor asielzoekers heeft. Bij lange na niet. Gisteren meldde het COA dat Nederland per 1 juli naar verwachting 75.000 asielzoekers een plekje kan bieden.
Dat is veel te weinig. Want volgens de spreidingswet (de wet die moet zorgen voor een eerlijke verdeling van asielopvang over het land) moeten dat er per 1 juli eigenlijk 96.000 zijn. Daarmee is, zoals het COA het verwoordt, 'driekwart van de opvangplekken in beeld'.
Cruiseschepen en evenementenhallen
Van die 75.000 opvangplekken zijn er ongeveer 40.000 voor een langere periode beschikbaar en 35.000 voor noodopvang. Dit zijn tijdelijke locaties met minder voorzieningen en privacy dan de standaardopvang, bijvoorbeeld evenementenhallen, leegstaande kantoren, recreatiewoningen, cruiseschepen.
In de noodopvang wonen noodgedwongen ook mensen die hun asielprocedure al hebben doorlopen. Die zogeheten statushouders wachten op een huis. Zij verblijven vaak langer bij het COA vanwege het woningtekort in ons land.
Wat is de spreidingswet?
Via de spreidingswet, in januari vorig jaar aangenomen door de Eerste Kamer, was het de bedoeling dat per 1 juli 96.000 plekken gerealiseerd zouden zijn. De bedoeling van de wet was het opvangcentrum in Ter Apel te ontlasten en te komen tot een betere spreiding van azc's in Nederland.
Eind vorig jaar zei het ministerie van Asiel en Migratie dat zelfs als de 96.000 plekken er zouden zijn, er nog altijd een tekort zou bestaan van 19.000 bedden per 1 januari 2026. Dat komt door de verwachting dat er meer asielzoekers naar ons land komen dan eerder ingeschat.
Asielminister Marjolein Faber is van plan de spreidingswet in te trekken. Dat is niet een kwestie van een handtekening, maar een wetgevingsproces waar ook de Tweede Kamer en Eerste Kamer over moeten stemmen. Daar hoort ook een nieuw plan bij voor in de toekomst hoe en waar de opvang voor asielzoekers geregeld moet worden. Tot het zover is, wordt de wet door gemeentes en landelijke overheid gewoon uitgevoerd.