Mauritshuis: twee Rembrandts in onze collectie zeker niet door hemzelf geschilderd
Het Mauritshuis heeft minder schilderijen van Rembrandt van Rijn aan de muur hangen dan tot nu toe werd gedacht. Het museum in Den Haag heeft drie werken van de Nederlandse schilder onderzocht, die het al 130 jaar in huis heeft. Zeker twee blijken er nu niet door hemzelf te zijn geschilderd.
Dat liet het museum vanmiddag in een persconferentie weten. Twee van de werken zijn wél afkomstig uit zijn atelier, maar werden niet door hemzelf gemaakt.
Het is niet voor het eerst dat werken in het Mauritshuis niet echt van Rembrandt van Rijn (1606-1669) blijken te zijn. Het museum dacht ooit 18 Rembrandts in huis te hebben, daar zijn er nog 11 van over.
Portret van Rembrandt met ringkraag, c. 1629
Oordeel: geen werk van Rembrandt van Rijn, kopie uit zijn atelier.
"Van dit portret uit 1629 was al 25 jaar bekend dat het geen echte Rembrandt is", schrijft het Mauritshuis over onderstaand schilderij. "Het portret is in het Mauritshuis is nu gerestaureerd en weer onderzocht."
Het museum weet niet wie het werk wel heeft geschilderd. "De experts twijfelen. Misschien is het gemaakt door fijnschilder Gerrit Dou, Rembrandts eerste leerling uit Leiden."
Studie van een oude man, c. 1655-1660
Oordeel: geen werk van Rembrandt van Rijn, gemaakt door een medewerker uit zijn atelier.
Er werd al lang getwijfeld aan de echtheid van onderstaand werk, schrijft het Mauritshuis. "De matige conditie van het doek met veel verkleurde overschilderingen gaf zijn geheimen niet prijs."
Kenners stellen dat het doek niet overtuigend is en daarom geen echte Rembrandt. "In schilderijen van Rembrandt is elke penseelstreek raak getroffen, hier niet. Dit werk oogt 'moeizaam', of een leerling zijn best heeft gedaan om de meester na te bootsen. De ogen zijn vlekkerig, de neus is minder duidelijk", schrijft het museum.
Opvallend genoeg staat er wel een handtekening van Rembrandt op het doek die 'vrijwel zeker van hem zelf is'. Deze werd namelijk aangebracht toen de verf nog nat was. "Het was in de 17de eeuw echter niet ongebruikelijk dat een meester het werk van een leerling signeerde", schrijft het museum.
Tronie van een oude man, c. 1630
Oordeel: onduidelijk of het van Rembrandt van Rijn is.
"Het paneel waarop de tronie is geschilderd, is van dezelfde boom afkomstig is als van twee schilderijen die zeker van Rembrandt zijn", schrijft het museum. Het doek, op onderstaande foto te zien, komt dus zeer waarschijnlijk uit het atelier van de schilder.
Een röntgenfoto toonde aan dat er tijdens het schilderen wijzigingen zijn aangebracht aan het doek. "Dat gebeurt bij een kopie meestal niet", schrijft het museum.
Maar: "De penseelvoering is wat grof, de rode accenten in het oog van de man zijn 'on-Rembrandts', de verfstreken missen precisie. Daar staat tegenover dat andere onderdelen weer van hoge kwaliteit zijn, zoals de overtuigende wijze waarop de muts op het hoofd van de oude man is geplaatst."
Het museum vraagt zich af of het wellicht 'een van de olieverfstudies is waarvan gedacht wordt dat Rembrandt die maakte'. "De achtergrond bleek te zijn overschilderd met een verf die Rembrandt in die vroege periode niet gebruikte. Deze overschilderde achtergrond kan met de huidige technieken helaas niet worden verwijderd om het oordeel definitief te kunnen vellen."
