Door overstromingen Limburg 'gaten van 15 meter diep' in de Maas

Vier jaar na de overstromingen in Limburg presenteert onderzoeker Hermjan Barneveld van de Wageningen University & Research vandaag de resultaten van een onderzoek naar het hoogwater in Limburg. De Maas veranderde in 2021 in twee dagen tijd in een stroomversnelling: voor elke liter die er normaal door de rivier gaat, ging er destijds een halve badkuip doorheen. 

"Het water stroomde zo hard door de nauwe delen van de rivier dat het de rivierbedding behoorlijk vervormde", legt Barneveld uit. Dat effect was extremer door aanpassingen aan de Maas in de afgelopen decennia. 

Na overstromingen in de jaren 90 werd besloten de rivier meer ruimte te geven. Uiterwaarden werden verbreed, maar op andere plekken bleef de rivier nog net zo breed als eerst. Dat bleek grote gevolgen te hebben.

'Als het eenmaal wegspoelt, gaat het snel'

Barneveld ontdekte samen met collega-hydroloog Ton Hoitink dat er bij Geleen zestien gaten in de rivierbodem ontstonden, op sommige plekken waren die wel vijftien meter diep. "Eerst spoelt de dunne grindlaag weg. Daaronder zit fijn zand, en als dat eenmaal weg begint te spoelen, gaat het heel snel", vertelt Barneveld.

De rivier verplaatste uiteindelijk in een paar dagen tijd evenveel zand en grind als normaal in tien jaar. Door de veranderde rivierbodem was ook het hoogwater minder goed te voorspellen, ontdekte Barneveld. 

"Als de rivierbodem zo snel en zo sterk verandert, loop je het risico ernaast te zitten met je voorspelling", zegt hij.

Het is daarom belangrijk om hevige erosie mee te nemen in hoogwatervoorspellingen, zegt Hoitink. "Verbreding van de rivier is gunstig, behalve op plekken waar dat niet gebeurd is", legt hij uit. "Dat heeft gevolgen voor de veiligheid van omwonenden. We hebben nu voor het eerst in Nederland gezien hoe groot dit effect kan zijn. En dit gebeurt overal ter wereld." 

Barnevelds onderzoek verschijnt vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.