Advocaten: strafrechtsysteem in Nederland loopt vast door mogelijke hack OM

De Nederlandse orde van advocaten, de Nederlandse Vereniging Van Strafrechtadvocaten (NVSA) en de Stichting Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zedenslachtoffers (LANGZS) slaan aan alarm omdat er allerlei zaken spaak lopen. Ook uiten advocaten op eigen titel hun ongenoegen.

'Communicatie ligt stil'

Omdat veel interne systemen van het OM al ruim een week zijn losgekoppeld van het internet, is de ervaring van de advocaten dat het haast onmogelijk is het OM te bereiken. "Slachtoffers verkeren in onzekerheid over de voortgang van hun zaak. En in urgente zaken, bijvoorbeeld vanwege bedreiging of stalking, ontstaan extra risico's door vertraging of gebrek aan coördinatie", zegt advocaat Sébas Diekstra. 

"Het is chaos in de strafrechtketen", zegt strafrechtadvocaat Annemarie van der Velden. "Er waren al enorme achterstanden. Dat wordt zo alleen maar erger, terwijl het in niemands belang is." 

Zitting voorbereiden

Advocaten kunnen moeilijk aan belangrijke processtukken komen. Volgens Van der Velden moeten advocaten die zelf ophalen. "Dat kan als het in dezelfde stad is, maar niet als je elke keer naar de andere kant van het land moet." 

Een andere optie is per aangetekende post. "Maar het is onduidelijk hoe lang dat duurt", zegt ze. Daardoor worden documenten zoals getuigenverhoren of een proces-verhaal, niet, te laat of onvolledig aangeleverd. Dat maakt dat advocaten zittingen niet goed kunnen voorbereiden.

"Volgende week heb ik een zitting binnen een zaak van een cliënt die wordt verdacht van moord. Nieuwe informatie over het onderzoek komt niet of heel moeilijk tot mij", zegt advocaat Tom Hameleers. "Ik zit met een megazaak, maar kan bijna niks. Zo loopt het strafproces helemaal spaak", zegt Esther Vroegh. Zij is advocaat en bestuurslid van de NVSA.

Bellen

Om in contact te komen met het OM, moeten advocaten bellen. Daar hebben ze al weinig tijd voor vanwege zittingen en afspraken, en nu krijgen ze ook nog te maken met een wachttijd die kan oplopen tot een halfuur. 

Soms belt een officier van justitie namens het OM terug, maar volgens de LANGZS gebeurt dit vaak met een anoniem nummer. Bij een gemiste oproep kan de advocaat niet terugbellen.

Onduidelijkheid

Hoewel het OM vorige week woensdag al werd losgekoppeld van het internet, zegt Vroegh van de NVSA dat de advocaten daar pas maandag 'mondjesmaat' van op de hoogte werden gebracht. "In de tussentijd zijn wij gewoon doorgegaan met ons werk en hebben we dus ook zeer vertrouwelijke en uiterst gevoelige informatie naar het OM gestuurd."

Het AD schrijft sterke signalen te hebben dat Rusland achter de hack zou zitten. Waarom dat land dat zou willen, lees je hier. 

Zij en andere advocaten maken zich dan ook grote zorgen. Wat er precies aan de hand is, is nog altijd onduidelijk. Het OM zegt dat te onderzoeken. Justitie kan tot er voldoende uit het onderzoek blijkt niet zeggen wat de gevolgen zijn en of er gevoelige informatie is buitgemaakt. Wanneer het OM weer wordt aangesloten op internet, is ook een raadsel. Mogelijk duurt het nog weken. 

Onveiligheid

Het OM laat normaal ook aan strafrechtadvocaten weten in welke gevangenis hun cliënten zitten. Doordat de communicatie stilvalt, ontvangt Vroegh als bestuurslid van de NVSA ook signalen dat advocaten niet weten waar hun cliënten zijn.

Wat stichting voor gewelds- en zedenslachtoffers LANGZS zorgelijk vindt, is dat de uitval van de digitale communicatie leidt tot acute risico's voor slachtoffers. "Zo hebben wij een melding binnengekregen van een zaak waarin een cliënt verblijft in een blijf-van-mijn-lijfhuis en er kans bestaat dat zij direct gevaar loopt vanwege de recente in vrijheidsstelling van verdachte", geeft LANGZS vandaag aan in een brief.

Normaal houdt de advocaat van het slachtoffer haar op de hoogte van de vrijlating. Maar omdat het OM offline is, bereikt die informatie de advocaat niet op tijd waardoor hij zijn werk niet kan doen.

Oplossingen

De advocaten willen dan ook dat het OM met oplossingen komt. Zo hoopt de LANGZS dat het OM gebruik wil maken van een extra digitaal communicatiekanaal, zoals Signal. Een andere genoemde oplossing is weer een fax aansluiten. 

Reactie OM

Het Openbaar Ministerie zegt de problemen die advocaten aankaarten te erkennen. Ze gaan niet in op specifieke klachten die advocaten delen met RTL Nieuws, maar zeggen dat 'de zorgen en frustraties die leven bij advocaten terecht en begrijpelijk zijn'.

"We begrijpen de zorgen die leven bij slachtoffers, en werken er hard aan om ervoor te zorgen dat zij zo goed mogelijk geïnformeerd blijven over ontwikkelingen in hun zaak. Slachtoffercoördinatoren doen hun best om de contacten zoveel mogelijk op de normale (telefonische) wijze te onderhouden."

Op vragen over de oorzaak van de mogelijke hack wil OM niet in gaan, 'dat is nog in onderzoek'. Het is niet duidelijk wanneer het onderzoek is afgerond.

De Russische hackersgroep Laundry Bear stal vorig jaar de gegevens van tienduizenden politiemedewerkers. In deze video zie je wat ze doen met die gegevens: