AI-afbeeldingen van Frans Timmermans vergelijken met een genocideposter: kan dat?

Wilders vergelijkt de AI-afbeeldingen met de 'genocideposters' van The Rights Forum. Daarop staat dat hij, Dilan Yeşilgöz en Caroline van der Plas kozen voor genocide. Maar is die vergelijking wel terecht?

Even terug naar gisteren: de Volkskrant maakte bekend dat twee PVV-Kamerleden, die op de kandidatenlijst van de partij staan, AI-afbeeldingen maakten van Timmermans en die op een Facebookpagina deelden. Leden uit de groep plaatsten er gewelddadige reacties onder, zoals: 'Ik hoop dat iemand hem neerschiet die vuile nietsnut'. 

Wilders liet weten afstand te doen van de plaatjes en bood zijn excuses aan. Timmermans vindt dat niet genoeg: hij wil dat Wilders actie onderneemt tegen de Kamerleden. 

Wat is er gezegd? 

Tijdens het EenVandaag-debat gisteren werd Wilders gevraagd of hij de Kamerleden gaat vragen zich terug te trekken van de PVV-lijst. Hij verweet toen Timmermans met twee maten te meten. Op de kandidatenlijst van Timmermans' GroenLinks-PvdA staan namelijk twee politici die in de Raad van Advies van The Rights Forum zitten. Die organisatie maakte posters waarop foto's van Geert Wilders, Dilan Yeşilgöz en Caroline van der Plas staan met daaronder de tekst: 'Zij kozen voor genocide'. 

"Als het om hemzelf of zijn mensen gaat, dan eist hij excuses en dat mensen van de lijst gaan", zei Wilders tijdens het debat over Timmermans. "Maar als het over mij gaat en iemand die mij genocide aanwrijft, dan is het allemaal niet zo erg." 

In deze video zie je de clash tussen Timmermans en Wilders over de AI-beelden: 

Timmermans was het oneens met de vergelijking, maar Yeşilgöz ging er ook op in: "Op beide lijsten staan mensen die zeer polariserende plaatjes maken. In plaats van dat ze (Wilders en Timmermans, red.) stevig ingrijpen, gebeurt dit." 

Door het debat rijst de vraag: in welke opzichten verschillen de AI-afbeeldingen van de genocideposters?

Wie zitten erachter? 

De genocideposters (zie hieronder) zijn gemaakt door The Rights Forum voor hun 'Gazakieswijzer'. Die stemhulp 'legt bloot welke Nederlandse partijen bijdragen aan genocide'. Op de website van The Rights Forum staat uitgelegd waarom het ervoor koos de poster te maken. De organisatie vindt dat het afgelopen kabinet (min NSC) ervoor koos 'de genocide die Israël pleegde te steunen'.

In de Raad van Advies van The Rights Forum zitten onder andere Hedy d'Ancona en Jan Pronk. Zij zijn lijstduwers op de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA. D'Ancona staat op plek 80, Pronk op 79. De partij wordt vandaag gepeild op 23 zetels. In de raad zit ook bijvoorbeeld Laurens Jan Brinkhorst, erelid van D66. Maar hij staat niet op de kieslijst van die partij. 

Op de Facebookpagina van de organisatie wordt zowel positief als negatief op het maken van de posters gereageerd. Zo schrijft iemand: 'Wat een schandalige poster'. 

AI-afbeeldingen

In het geval van Timmermans gaat het bijvoorbeeld om een afbeelding waarop een geboeide Timmermans zou worden afgevoerd door twee agenten, een poster van Timmermans met daaronder 'corrupt' en een plaatje van Timmermans met geldbiljetten. Gemaakt met AI.

Bij die laatste staat: 'Pas op! GroenLinks/PvdA willen uw zuurverdiende geld afpakken! Stem PVV!' Bij de afbeelding van Timmermans met agenten: 'Schandaal PvdA'er Frans Timmermans subsidieerde in Brussel in het geheim actiegroepen om bij het EU-parlement te lobbyen voor zijn groene plannen'. 

RTL Nieuws plaatste zelf de rode balk met 'nep' door de afbeelding links die boven het artikel staat.

De afbeeldingen hadden volgens de Volkskrant 'tientallen doodswensen richting de politicus' tot gevolg. PVV-Kamerleden Maikel Boon en Patrick Crijns maakten de plaatjes. Boon staat op plek 23 van de PVV-kieslijst, Crijns op plek 34. De partij wordt vandaag gepeild op ongeveer 23 zetels.

Verschillen 

Emeritus-hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert vindt de AI-afbeeldingen van een heel andere orde dan de genocideposters: "De PVV-Kamerleden hebben afbeeldingen gefabriceerd die nergens op slaan, en stonden toe dat er gewelddadige reacties op kwamen." 

Hij en universitair docent staatsrecht Tom Herrenberg noemen de genocideposters een vorm van politieke kritiek. Herrenberg: "De makers van de posters onderbouwen waarom zij vinden dat de drie politici de genocide die Israël volgens hen pleegt, steunen. Met de poster zeggen de makers niet: deze drie politici maken zich er schuldig aan." 

"De mogelijkheid om kritiek te leveren op politici en hun keuzes, is vrij ruim", gaat hij door. "En ik heb het idee dat dat is wat de makers van de posters hiermee doen." Herrenberg noemt de AI-afbeeldingen daarentegen een soort spotprent. 

Bovend'Eert: "Je kunt de genocideposters polariserend vinden, en je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar daar gaat het nu niet om. Als Kamerleden zijn Boon en Crijns (die de afbeeldingen maakten, red.) collega's van Timmermans. Je moet er toch niet aan denken dat je collega zoiets over je zou maken en dan ook nog gewelddadige reacties toestaat? Ik vind dat de Kamer daartegen in actie moet komen." 

Verantwoordelijkheid 

Het verschilt hoe de politici betrokken waren bij de posters dan wel AI-afbeeldingen, zegt Claes de Vreese. Hij is hoogleraar AI en samenleving. "Aan de ene kant heb je twee PVV-Kamerleden die een Facebookpagina onderhouden, afbeeldingen maken en die verspreiden, en aan de andere kant een organisatie, waar twee lijstduwers bij horen, die een poster maakt. De verantwoordelijkheid voor wat er is gemaakt, ligt uit elkaar."  

De Facebookpagina van Boon en Crijns werd na vragen van de Volkskrant offline gehaald. Herrenberg: "Ik weet niet of de pagina een broeinest van doodsbedreigingen was en of de afbeeldingen die Boon en Crijns maakten gewelddadige reacties uitlokten. Maar het is wel zaak dat je reacties in de gaten houdt en eventueel verwijdert als het gaat om ernstige zaken zoals doodsbedreigingen."