Rusland: gesprek over MH17 moet gericht zijn op schuld Oekraïne

In mei hebben Nederland en Australië officieel Rusland aansprakelijk gesteld en verzocht om in overleg te treden. Het overleg zou moeten leiden tot 'oplossing die recht doet aan het enorme leed en de toegebrachte schade'. Dat kan met het erkennen van schuld of bijvoorbeeld een vorm van schadevergoeding voor nabestaanden. In oktober hebben beide landen die oproep opnieuw gedaan. 

Oekraïne

"Wij zijn bereid met Nederland en Australië het hele complex aan problemen te bespreken", schrijft het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring, "mede met het doel professioneel te kijken naar de verantwoordelijkheid van Oekraïne."

Volgens Rusland hebben Nederland en Australië 'ultimatums' gesteld. Of en hoeveel ultimatums Nederland en Australië precies hebben gesteld, is niet duidelijk. Verder wil Moskou dat de gesprekken worden gebaseerd op de 'onweerlegbare bewijzen'. Het gaat dan met name om nieuwe informatie die Rusland in september publiceerde en die volgens Moskou aantoont dat Oekraïne het passagierstoestel neerschoot. Het internationale onderzoeksteam (JIT) heeft eerder bekend gemaakt dat de lanceerinstallatie met raket uit Rusland afkomstig was.

Onderhandelingen

Achter de schermen zijn er contacten met Rusland, laat het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken weten. "Nederland en Australië zijn met Rusland in contact over staatsaansprakelijkheid inzake MH17. Ons doel is om op afzienbare termijn te beginnen met onderhandelingen over Russische staatsaansprakelijkheid", zegt een woordvoerder van minister Blok. Vanwege de 'vertrouwelijkheid' wil Buitenlandse Zaken 'niet op iedere diplomatieke stap in dit proces commentaar geven'. 

"Dat Rusland nu in het openbaar zegt een gesprek te willen, lijkt een stap", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Maar de verklaring biedt nog weinig aanknopingspunten: het is een lange lijst van verwijten aan Nederland en het internationale onderzoeksteam. Dat Blok snel wil beginnen onderhandelingen klinkt wel hoopvol, maar tegelijkertijd zijn de verwachtingen somber. Niemand verwacht dat Rusland op korte termijn aansprakelijkheid gaat erkennen voor de MH17-ramp."

Geen inhoudelijke reactie

Het internationale onderzoeksteam heeft eerder laten weten dat Rusland niet goed meewerkt aan het MH17-onderzoek. Zo kwam er op verschillende rechtshulpvragen uit 2016, 2017 en 2018 geen inhoudelijke reactie. Rusland bestrijdt de kritiek in de verklaring en werkt naar eigen zeggen wél mee met het onderzoek.

In de verklaring laat Rusland weten dat Nederlandse onderzoekers van het Openbaar Ministerie in Moskou zijn geweest. Ook hebben ze gegevens van de producent van de Buk-raket en radarbeelden overhandigd. "Desalniettemin wordt al deze waardevolle informatie in feite genegeerd door Nederland, dat een vooraf bepaalde versie uitwerkt, namelijk dat Rusland schuldig is aan de MH17-ramp", schrijft het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. "Rusland is nog nooit weggelopen voor een constructieve internationale samenwerking met als doel de echte schuldigen vast te stellen."

'Deur bijna dicht'

"Met deze verklaring gooit Rusland de deur niet helemaal dicht, maar toch wel bijna," zegt Rusland-correspondent Martijn Smiers. "Het klinkt als een 'njet'. Rusland stelt aan een eventueel gesprek torenhoge eisen, waarvan ze waarschijnlijk ook wel weten dat die niet worden ingewilligd. Bijvoorbeeld de eis dat Oekraïne wordt aangewezen als land dat de fatale Buk-raket afschoot. Nederland en Australië kunnen daar niet mee akkoord gaan, omdat ze zich baseren op het internationale onderzoek. Dat toont juist aan dat MH17 werd neergehaald door een Russische Buk-raket, afkomstig van Russisch grondgebied."

Bij de ramp met vlucht MH17 kwamen op 17 juli 2014 in totaal 298 mensen om het leven, onder wie 193 Nederlanders.

De verklaring van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken

In antwoord op uw vraag laten wij u weten dat Rusland altijd gebonden is geweest aan VN-resolutie 2166, die een volledig en onafhankelijk internationaal onderzoek naar de MH17-ramp eist, en tevens de landen oproept om alle mogelijke medewerking hieraan te verlenen. Vanaf het eerste begin heeft Rusland meegewerkt aan zowel het technische onderzoek van 2014-2015 alsook het strafrechtelijk onderzoek dat nog steeds loopt. Wij hebben Nederlandse specialisten en onderzoekers van justitie (het OM) in Moskou ontvangen, we hebben geheime technische gegevens en fabrieksdata van de Buk-raket beschikbaar gesteld aan het onderzoek, we hebben de resultaten overgedragen van een full-scale test, uitgevoerd door de Buk-producent, het concern voor lucht- en ruimteverdediging Almaz-Antey. Rusland heeft Nederland eveneens primaire, ruwe radarbeelden van het moment van de tragedie gegeven, gegevens die onmogelijk te vervalsen of te vervangen zijn. Daarnaast heeft Rusland onlangs nieuwe, onweerlegbare gegevens openbaar gemaakt en aan Nederland gegeven. Gegevens die de betrokkenheid van Oekraïne bij de MH17-ramp bewijzen. Concreet gaat het om openbaar gemaakte documenten waarin staat van wie de bewuste Buk-raket is.

Desalniettemin wordt al deze waardevolle informatie in feite genegeerd door Nederland, dat naar onze mening een vooraf bepaalde versie uitwerkt: namelijk dat Rusland schuldig is aan de MH17-ramp. Dit was ook de kern van onze kritiek op het technische onderzoek en de negatieve beoordelingen van het strafrechtelijk onderzoek uitgevoerd door de JIT, onder leiding van de Nederlandse justitie.

Zonder te wachten op de conclusies van de JIT, besloten Nederland en Australië in mei dit jaar om Rusland officieel te beschuldigen van betrokkenheid bij het neerhalen van MH17. Ook wordt van ons, via ultimatums, geëist 'verantwoordelijkheid' te erkennen en in onderhandeling te gaan om 'de hieruit voortvloeiende juridische gevolgen' te bespreken.

Rusland is nooit weggelopen voor een constructieve internationale samenwerking met als doel de echte schuldigen vast te stellen. Sterker nog, daar hebben wij alle belang bij.

Wij zijn bereid met Nederland en Australië het hele complex aan problemen te bespreken die verbonden zijn aan het onderzoek naar de 'MH17-zaak', mede met het doel professioneel te kijken naar de verantwoordelijkheid van Oekraïne, in wiens luchtruim de ramp plaatsvond, en naar gegevens die meer dan eens door ons aan de JIT zijn gegeven, inclusief de informatie die is onthuld op de persconferentie van het Russische ministerie van Defensie op 17 september van dit jaar.

Echter, dit heeft op geen enkele manier te maken met de mythische 'verantwoordelijkheid'  van Rusland voor het neerstorten van vlucht MH17.

4 oktober 2018
Departement voor informatie en media van het ministerie van Buitenlandse Zaken