Waarom escaleert protest Hongkong? 'Mensen voelen zich vernietigd'

De Nederlandse stadsgeograaf Paul Zimmerman woont en werkt al jaren in Hongkong. Zijn bedrijf is deze dagen gesloten, net als honderden andere bedrijven. "Het is allemaal vrij spannend hier", zegt hij tegen RTL Nieuws. "Het is iets dat heel erg leeft. Zeker voor jonge mensen. Die lopen het risico hun vrijheden te verliezen."

Heel agressief

Hij werd overvallen door de escalatie van de protesten. "Het is absoluut verrassend. Er zijn vaker grote demonstraties, maar die verlopen best rustig. Maar de aanpak van de politie is nu heel agressief. Jongeren hebben zichzelf daarom bewapend. Ze hebben straten opgebroken en stenen klaargelegd. Van een bouwterrein hebben ze steigermateriaal gepakt om tegen de politie te gebruiken."

Er wordt heel actief meegedaan, zegt Zimmerman, die een verband ziet met het harde ingrijpen door de politie. "Als die er zo hard op blijft inslaan, is er wel een risico dat spontane acties blijven ontstaan. Ook als de overheid blijft proberen om die wet erdoor te drukken."

Mensen voelen zich vernietigd

Het bedrijf van Zimmerman is dus dicht. "Bij mij werken allemaal jonge mensen. Die voelen zich vernietigd. Ze voelen dat er geen kansen overblijven. Die zijn 30 jaar en zien alleen maar het verlies van vrijheden en ze hebben het gevoel dat nergens naartoe kunnen."

"Door de nieuwe wet zorgt voor een uitleveringsverdrag met een heel ander juridisch systeem. Er is een groot risico dat je vanwege je politieke overtuigingen wordt uitgeleverd. Het is niet leuk en verdrietig. Velen zien het protest als de enige mogelijkheid die er is. Die zien dat het vreedzaam niet werkt, dus gaan ze vechten."

Bijzondere status Hongkong

Hongkong is sinds 1 juli 1997 een speciale bestuurlijke regio van China. Daarvoor hoorde die bij het Verenigd Koninkrijk. De afspraak was dat er sinds die overdracht gedurende 50 jaar niet dezelfde wetten zouden gaan gelden als in het communistische China. De nieuwe wet waar het parlement zich vandaag over zou uitspreken, zou ervoor zorgen dat criminelen uit Hongkong voortaan kunnen worden uitgeleverd aan China, en daar worden berecht. Vanwege de demonstraties is de stemming over de wet uitgesteld.

Florian Schneider, directeur van het Leiden Asia Centre, legt uit waarom de demonstranten zich zorgen maken. "Veel inwoners van Hongkong hebben problemen met het huidige politieke bestuur. Zij verzetten zich daar via protestbewegingen tegen en spreken zich uit in de media. Dat soort verzet is in China niet mogelijk en zelfs illegaal. Die kritische burgers vrezen nu dat ze worden gearresteerd vanwege hun politieke overtuigingen en worden uitgeleverd aan China. Daarnaast willen veel demonstranten ook dat hun stad zelfstandig én democratisch bestuurd blijft. Alle pogingen om Hongkong onder de invloed van China te laten vallen, is in hun ogen verdacht."

"Dat parlementariërs slechts drie dagen kregen om de nieuwe wet te bestuderen voordat ze er over moesten stemmen, nam de vrees voor de verdere ondermijning van hun democratische instituties niet weg."

Inwoners sceptisch

De protesten tonen aan, zegt Schneider, dat de politieke inspanningen om de band tussen Hongkong en China te versterken, veel inwoners van de regio hebben geërgerd. "Sowieso zijn veel inwoners van Hongkong sceptisch over bemoeienis van een centrale overheid. Er is nog een andere reden voor het protest, de onvrede over de enorme hoge kosten voor levensonderhoud in de stad. Ook de vooroordelen tegen Chinese toeristen en werknemers spelen een rol."

De protesten tonen volgens Schneider aan dat, als de zelfstandigheid van Hongkong op het spel staat, 'de inwoners bereid zijn met honderdduizenden de straat op te gaan'.

Broeiende onvrede

Je zou kunnen zeggen dat het huidige protest een logisch gevolg is van een broeiende onvrede die al jaren sluimert in Hongkong, zegt Schneider. "Als je vraagt of Hongkong zich afkeert van China, ligt het er aan wie je het vraagt. Nee, zeggen de overheid en ondernemers, die een verdere samenwerking met China voorstaan. Maar veel sociale bewegingen keren zich af van China, vanwege ideologie en identiteit. Die zich sterker ontwikkelende eigen identiteit is niet in het belang van China."

Hongkong is nog steeds een zeer liberale plek, zegt Schneider, met 'een zeer betrokken bevolking en een vrije pers'. "Wel zijn er incidenten van leiders van eerdere protesten of criticasters van de regering die worden lastiggevallen." De komende dagen en weken moet blijken tot welke compromissen de overheid van Hongkong bereid is of dat ze het protest verder zullen onderdrukken, aldus Schneider.