Positie Boris Johnson verzwakt: komt er überhaupt nog een brexit?

Het is het meestgedeelde plaatje op Twitter over de brexit vandaag: die van een onderuitgezakte Jacob Rees Mogg, aanvoerder voor de conservatieven in het Lagerhuis. Zo zat hij er gisteravond bij:

"De fysieke belichaming van arrogantie, privilege, oneerbiedigheid en minachting voor ons parlement", vond een parlementslid van de Labour-partij. De sfeer is weleens beter geweest, daar in het Britse Lagerhuis. 

Wat is er aan de hand? We vragen het Anne Saenen, correspondent in Londen. "De brexitsoap is weer in volle gang", zegt zij.

Wordt straks wéér om uitstel gevraagd?

"Daar lijkt het wel op. Het Lagerhuis heeft gisteren het heft in eigen hand genomen. Normaal kan alleen de regering wetsvoorstellen doen, maar nu dus ook het parlement. En dat heeft nu gezegd: als er géén deal op tafel komt, dan moet bij de EU om uitstel worden gevraagd. Dat is iets wat premier Boris Johnson helemaal niet wil. Dan liever nieuwe verkiezingen, zegt hij."

Nieuwe verkiezingen? Echt?

"Ja, er gaan nieuwe verkiezingen komen, maar wanneer is nog onduidelijk. Johnson wil ze het liefst zo snel mogelijk, nog voor de brexitdeadline. Maar de oppositie wil dat alleen als uitstel wordt aangevraagd. Eén ding lijkt in ieder geval zeker: er komen nieuwe verkiezingen aan. De derde keer in ongeveer vijf jaar..."

Johnson wilde een brexit, maar stemde tegen de deal. Wat wil hij nou eigenlijk?

"Hij wil de backstop (zie video hieronder, red.) eruit hebben, en dacht: als ik dreig met een no deal, dan heb ik nog wat onderhandelingsruimte bij de EU. Hij was dus van plan hoog spel te spelen. Maar het parlement vond dat te gevaarlijk. Een no deal levert niet alleen economisch veel problemen op, maar ook veel andere zaken. Er wonen een miljoen Britten in Europa: wat gebeurt er met hun rechten?"

Hoe moeilijk heeft Johnson het op dit moment?

"Heel moeilijk. Meer dan twintig leden van zijn partij wilden ook voorkomen dat het zou uitlopen op een no deal en hebben zich dus bij de 'rebellengroep' gevoegd, zoals ze dat hier noemen. Tot overmaat van ramp stapte ook een lid over naar een andere partij, de Liberal Democrats. Daardoor is het voor Johnson moeilijker geworden om wetten erdoor te krijgen. Hij is zijn meerderheid kwijt. Voor het uitschrijven van verkiezingen is bovendien een twee derde-meerderheid in het Lagerhuis nodig, en die heeft hij niet. Zijn positie is zeer verzwakt."

Hoe kijkt de EU naar dit alles?

De kans op een no deal is groter dan ooit, hoor je in Brussel en Den Haag, zegt verslaggever Fons Lambie. "Iedereen kijkt met verbijstering naar de chaos in Londen. Het is een slechte toneelvoorstelling waarvan niemand het script of de afloop kent, vertelt een insider."

In oktober is er een EU-top. Mochten de Britten om uitstel vragen, dan krijgen ze dat niet automatisch, zegt Lambie. Met uitstel moeten alle andere EU-landen instemmen. "Dat leverde al eerder een hoop discussie op. In april is het uitstel tot 31 oktober goedgekeurd. Toen was de Franse president Macron fel tegen. Die discussie zal nu opnieuw gevoerd worden als zo’n verzoek van de Britten komt. Het worden spannende weken richting 31 oktober, maar insiders houden nu rekening met het zwartste scenario: een no deal-brexit."

Kunnen de Britten een brexit nog tegenhouden? 

Ja, in december vorig jaar heeft het Europese Hof van Justitie hier een uitspraak over gedaan; de Britten kunnen zonder instemming van alle andere EU-lidstaten gewoon in de EU blijven, mochten ze dat willen.

Maar correspondent Anne Saenen denkt niet dat het zover zal komen. "Op dit moment ziet het ernaar uit dat die brexit er gewoon gaat komen. Er worden wel peilingen gehouden die erop wijzen dat van de meeste Britten van die brexit af willen, maar ook weer niet zo massaal. Op dit moment wordt daar niet op ingezet."

Ondertussen blijft het onzeker wat er nu gaat gebeuren, en vermaken mensen zich op Twitter met de beelden van het slapende parlementslid Jacob Rees Mogg. "Slaapwandelend op weg naar de ondergang", is één van de commentaren: